VAMA lo ngại 96% ôtô xăng, dầu có thể bị loại khỏi thị trường do quy chuẩn mới

Theo nội dung dự thảo, Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030, tất cả các mẫu ô tô xăng sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới phải đạt mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình không quá 4,83 lít/100 km. Đây được xem là một trong những ngưỡng tiêu thụ khắt khe nhất, vượt xa khả năng hiện tại của phần lớn các mẫu xe đang có mặt trên thị trường Việt Nam, bao gồm cả những mẫu xe sử dụng công nghệ hybrid.

Phân tích từ các doanh nghiệp thành viên cho thấy, với ngưỡng giới hạn nêu trên, khoảng 96% mẫu xe chạy bằng động cơ đốt trong (ICE) và 14% xe hybrid hiện tại sẽ không đạt chuẩn. Điều này đồng nghĩa, trừ khi được thay thế bằng các dòng xe điện hóa, gần như toàn bộ các mẫu xe truyền thống sẽ buộc phải ngừng phân phối kể từ năm 2030.

VAMA lo ngại 96% ôtô xăng, dầu có thể bị loại khỏi thị trường do quy chuẩn mới

VAMA cho rằng, để đáp ứng yêu cầu này trong vòng 5 năm tới, các doanh nghiệp sẽ phải tăng sản lượng xe điện hóa lên tới 868% so với hiện tại — một con số mà hiệp hội đánh giá là không thực tế. Thách thức không chỉ đến từ việc phát triển và đầu tư công nghệ, mà còn ở hạ tầng xã hội: hệ thống trạm sạc công cộng còn hạn chế, lưới điện chưa đủ năng lực phục vụ quy mô sử dụng xe điện lớn, và tâm lý người tiêu dùng vẫn còn nhiều dè dặt với phương tiện điện hóa.

Hiệp hội cảnh báo rằng, nếu không có lộ trình phù hợp, việc áp dụng quá nhanh các tiêu chuẩn nghiêm ngặt này sẽ tạo ra cú sốc lớn cho toàn ngành công nghiệp ô tô trong nước. Những tác động có thể bao gồm gián đoạn sản xuất, mất việc làm, giảm thu ngân sách và hạn chế lựa chọn phương tiện của người tiêu dùng.

Trước thực tế này, VAMA đề xuất điều chỉnh mục tiêu mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình lên 6 lít/100 km vào năm 2030. Theo tính toán, với mức tiêu chuẩn này, Việt Nam vẫn có thể đạt mục tiêu giảm 15,66 triệu tấn khí thải CO₂ vào năm 2030 như đã cam kết trong Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) năm 2022, trong khi tránh được những tác động tiêu cực sâu rộng đến thị trường.

Ngay cả với kịch bản "nới lỏng", các doanh nghiệp vẫn sẽ phải giảm khoảng 34% sản lượng xe xăng và tăng ít nhất 366% số lượng xe điện hóa. Dù vậy, VAMA nhận định đây là phương án khả thi và bền vững hơn trong bối cảnh Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn đầu của quá trình chuyển đổi xanh.

Đáng chú ý, nhiều hiệp hội quốc tế cũng chia sẻ quan điểm tương tự. Hiệp hội đại lý ô tô Mỹ (AAPC) đề xuất Việt Nam giữ mục tiêu 6 lít/100 km đến năm 2030, và chỉ nên áp dụng mức 4,83 lít/100 km sau năm 2035. Trong khi đó, Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản (JAMA) không chỉ đồng tình với ngưỡng 6 lít/100 km mà còn kiến nghị kéo dài thời gian chuyển đổi sản phẩm từ 3 năm lên 5 năm, nhằm tạo đủ dư địa cho quá trình nghiên cứu, thử nghiệm và thương mại hóa các dòng xe điện thế hệ mới.