Tái định vị Việt Nam trên bản đồ logistics thế giới

Cộng đồng doanh nghiệp tư nhân kỳ vọng Việt Nam sẽ trở thành một trung tâm hàng hải tầm cỡ thế giới góp phần nâng cao năng lực logistics và kết nối thương mại quốc tế.

Hạ tầng logistics chưa đáp ứng nhu cầu phát triển

Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt giữa các siêu cường, Việt Nam có cơ hội quan trọng để chiếm lĩnh thị phần toàn cầu, đồng thời bù đắp những “mắt xích” đứt gãy trong chuỗi cung ứng quốc tế do căng thẳng thương mại giữa các nền kinh tế lớn gây ra. Hiện nay, Việt Nam đã ký 17 hiệp định thương mại tự do (FTA), giúp hàng hóa tiếp cận khoảng 60% thị trường thế giới, mở ra cơ hội phát triển xuất khẩu mạnh mẽ. Bên cạnh đó, lợi thế vị trí địa chính trị ổn định và quá trình tinh gọn bộ máy hành chính đang tạo nền tảng thuận lợi cho các trụ cột kinh tế và định hướng phát triển dài hạn của Chính phủ.

Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội lớn, Việt Nam cũng đối mặt với không ít thách thức, trong đó nổi bật là vấn đề hạ tầng logistics. Theo các chuyên gia, gần như 100% khối lượng hàng hóa trung chuyển ra thế giới đang do các hãng tàu nước ngoài đảm nhận. Trong khi đó, Việt Nam mới chủ yếu đảm trách vận chuyển nội địa, phần vận chuyển quốc tế phụ thuộc gần như toàn bộ vào doanh nghiệp nước ngoài. Đây là rào cản lớn trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh và độc lập trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Hạ tầng cảng biển, một trong những yếu tố then chốt của logistics, hiện mới đáp ứng khoảng 20% nhu cầu. Nói cách khác, phần “phần cứng” cơ bản đã có, nhưng khoảng 80% liên quan đến cơ chế, chính sách, kết nối và dịch vụ hỗ trợ vẫn còn thiếu và cần được hoàn thiện để phát triển đồng bộ. Về thể chế, tốc độ triển khai các chính sách trọng tâm vẫn chậm, mặc dù đã có các chỉ đạo quyết liệt từ Chính phủ.

Việc kết nối giữa các khu vực nội địa và liên kết với các quốc gia khác trên thế giới vẫn còn hạn chế. Ngoài ra, tiềm lực từ các doanh nghiệp tư nhân chưa được khai thác hiệu quả, tạo ra khoảng trống trong thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững. Một thách thức khác đến từ chi phí logistics. Hiện chi phí logistics tại Việt Nam chiếm khoảng 16–17% GDP, nhưng đóng góp thực tế vào GDP chỉ khoảng 4–5%. Khoảng cách này phản ánh sự kém hiệu quả trong vận hành chuỗi cung ứng và nhu cầu cải thiện toàn diện hạ tầng, dịch vụ và năng lực doanh nghiệp.

Phát triển đồng bộ logistics và kết nối quốc tế

Các doanh nghiệp tư nhân cần đồng hành cùng Nhà nước trong xây dựng quy hoạch, chiến lược phát triển ngành logistics và nâng cao năng lực nội tại.

Để giải quyết vấn đề này, ngày 09/10/2025, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 2229/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển dịch vụ logistics Việt Nam thời kỳ 2025 – 2035, tầm nhìn đến 2050. Đây là lần đầu tiên Việt Nam có một chiến lược dài hạn, toàn diện và đồng bộ, nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh ngành logistics, đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế. Trong đó, mục tiêu trọng tâm là giảm chi phí logistics xuống còn 10–12% GDP vào năm 2050.

Thực hiện mục tiêu này đòi hỏi sự đồng bộ trong cải thiện hạ tầng, tối ưu cơ chế và nâng cao năng lực vận hành của các doanh nghiệp logistics trong nước. Đại hội thế giới Liên đoàn các Hiệp hội Giao nhận và Vận tải quốc tế – FIATA World Congress 2025 tổ chức tại Hà Nội từ ngày 6-10/10 vừa qua cũng nhấn mạnh vai trò của Việt Nam trong phát triển logistics toàn cầu. Tuy nhiên, các doanh nghiệp ngành logistics cho rằng áp lực từ mục tiêu đặt ra trong Quyết định 2229/QĐ-TTg đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà nước và tư nhân.

Theo ông Phạm Quốc Long, Phó Tổng giám đốc Gemadept, Chủ tịch VISABA, cộng đồng doanh nghiệp tư nhân kỳ vọng Việt Nam sẽ trở thành trung tâm hàng hải tầm cỡ thế giới, góp phần nâng cao năng lực logistics và kết nối thương mại quốc tế. Sau sáp nhập TP. Hồ Chí Minh trở thành siêu đô thị, chiếm khoảng 1/4 GDP cả nước và phục vụ hơn 17–18 triệu dân, khu vực này trở thành động lực lớn cho các dự án phát triển logistics và thương mại.

Ông Long cũng đề xuất xây dựng mô hình tích hợp kiểu mẫu giữa cảng, khu công nghiệp, tài chính và công nghệ đa phương thức, nhằm tối ưu chi phí logistics và tích hợp hiệu quả hạ tầng hiện có. Việc tích hợp các khu công nghiệp vào trung tâm logistics tổng hợp, cùng với phát triển đường thủy nội địa, sẽ thúc đẩy hệ thống hạ tầng và dịch vụ logistics đồng bộ, giảm chi phí vận hành và tăng sức cạnh tranh quốc tế.

Cơ chế đối tác công – tư (PPP) cũng được nhấn mạnh để huy động nguồn lực và tạo sức mạnh tổng hợp. Trong mô hình này, doanh nghiệp tư nhân định hướng, dẫn dắt các dự án hạ tầng trọng điểm tại trung tâm logistics, khu công nghiệp và năng lượng, trong khi Nhà nước tập trung xây dựng khung quy hoạch tổng thể, cơ chế pháp lý và định hướng chiến lược. Cách tiếp cận này giúp tăng hiệu quả đầu tư, tránh lãng phí nguồn lực và phát huy tối đa tiềm năng doanh nghiệp trong phát triển hạ tầng logistics, cảng biển và trung tâm công nghiệp.

Đồng thời, các doanh nghiệp tư nhân cần đồng hành cùng Nhà nước trong xây dựng quy hoạch, chiến lược phát triển ngành logistics và nâng cao năng lực nội tại. Cam kết hợp tác, chia sẻ thông tin và nguồn lực sẽ tạo ra hệ sinh thái dùng chung, nâng cao vị thế quốc gia và tránh nguy cơ lệch hướng phát triển, giúp Việt Nam không bỏ lỡ các cơ hội chiến lược trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Việc thực hiện đồng bộ chiến lược phát triển logistics, cải thiện hạ tầng, hoàn thiện cơ chế và nâng cao năng lực doanh nghiệp sẽ là bước đệm quan trọng đưa Việt Nam trở thành trung tâm thương mại và hàng hải quốc tế, khai thác tối đa lợi thế địa lý và tiềm năng quốc gia. Đây cũng là cơ hội để Việt Nam hiện thực hóa tầm nhìn dài hạn, nâng cao sức cạnh tranh quốc gia, tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp, đồng thời đóng góp mạnh mẽ vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế trong thập kỷ tới.

Tôm Việt vươn tầm châu lục: Từ lợi thế tự nhiên đến giá trị thương hiệu

Philippines kéo dài lệnh cấm nhập gạo: Gạo Việt gặp khó trong vụ xuất khẩu 2025

Giá cà phê hôm nay 13/10: Thị trường đi ngang chờ động lực mới, xuất khẩu lập kỳ tích

Giá hồ tiêu hôm nay 13/10: Thị trường trong nước bình ổn ở mức đỉnh, xuất khẩu lập kỷ lục mới

Xuất khẩu Việt Nam 2025: Doanh nghiệp tạo dựng sức bật mới