Giải pháp nào để tránh xảy ra ngộ độc thực phẩm liên hoàn?

Nguyên nhân xảy ra ngộ độc thực phẩm

Bình luận về con số vụ ngộ độc thực phẩm trong 5 tháng đầu năm, ông Nguyễn Hùng Long, Phó Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (ATTP) cho biết: "Nguyên nhân của các vụ ngộ độc tập thể xảy ra hàng loạt thời gian qua là do điều kiện thời tiết nắng nóng thuận lợi cho sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh, nhất là vi khuẩn gây bệnh đường ruột. 4 vụ ngộ độc lớn đều do vi khuẩn Salmonella có trong thực phẩm gây ra".

Bên cạnh đó, ông Long cho rằng việc một số địa phương thiếu nhân lực, vật lực trong thực hiện công tác ATTP và phòng chống ngộ độc thực phẩm cũng ảnh hưởng đến số vụ ngộ độc thực phẩm. Một số cơ quan, cơ sở còn buông lỏng quản lý, đặc biệt là đối với hoạt động giám sát nguyên liệu đầu vào. Thậm chí, một số cơ sở được cấp Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP về kinh doanh các sản phẩm nông sản do ngành Nông nghiệp cấp, nhưng lại thu gom các nguyên liệu trôi nổi ngoài thị trường, không rõ nguồn gốc xuất xứ, không được kiểm soát ATTP để cung cấp cho các đơn vị, người dân.

Theo Phó cục trưởng Cục ATTP, còn có nguyên nhân do nhận thức và ý thức của một số người dân về bảo đảm ATTP và phòng, chống ngộ độc thực phẩm chưa tốt. Bên cạnh đó, vì lợi nhuận, một số doanh nghiệp định mức khẩu phần ăn cho người lao động thấp, sử dụng nguyên liệu giá rẻ, không bảo đảm an toàn, tăng cao nguy cơ xảy ra ngộ độc thực phẩm.

Thực thi pháp luật kém hiệu quả

Theo ông Nguyễn Thanh Phong, Cục trưởng Cục ATTP, về cơ bản, thể chế và các quy định của pháp luật về công tác quản lý an toàn thực phẩm khá đầy đủ nhưng việc thực hiện chưa tốt. Việc phối hợp liên ngành trong công tác truy xuất nguồn gốc thực phẩm, nguyên liệu thực phẩm ở một số địa phương cũng chưa được thực hiện tốt.

Qua kiểm tra sau khi xảy ra các vụ ngộ độc thực phẩm cho thấy, dù có quy định về việc lưu mẫu thực phẩm, kiểm thực 3 bước và kiểm soát nguồn gốc nguyên liệu thực phẩm nhưng nhiều nơi không thực hiện. Thậm chí, có nơi không có giấy đăng ký kinh doanh, không có giấy chứng nhận đủ điều kiện ATTP nhưng cơ quan chức năng địa phương không kiểm tra, giám sát và yêu cầu dừng sản xuất kinh doanh…

Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm đánh giá, có cơ sở dù được ngành Nông nghiệp cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm về kinh doanh các sản phẩm nông sản nhưng lại thu gom các nguyên liệu trôi nổi ngoài thị trường, không rõ nguồn gốc xuất xứ rồi về đóng nhãn mác của cơ sở mình. Hay có cơ sở kinh doanh thịt gia súc, gia cầm ký hợp đồng giết mổ với lò mổ có giấy chứng nhận đủ điều kiện vệ sinh thú y, nhưng thực tế không thực hiện hoặc chỉ thực hiện giết mổ một phần nhỏ trong tổng số lượng thịt cung cấp cho bếp ăn tập thể các công ty, khu công nghiệp, khu chế xuất...

Không kiểm soát được chất lượng thực phẩm, không truy xuất nguồn gốc nguyên liệu thực phẩm, kinh doanh chưa được cấp phép... là lỗ hổng lớn dẫn đến người kinh doanh vì lợi nhuận bỏ qua công tác đảm bảo ATTP, đưa thực phẩm không rõ nguồn gốc, không đảm bảo an toàn vào bữa ăn, dẫn tới nguy cơ ngộ độc thực phẩm.

Cần tăng cường kiểm soát và truy xuất nguồn gốc nguyên liệu thực phẩm, thực phẩm

Theo kết quả điều tra các vụ ngộ độc thực phẩm quy mô lớn, nguyên nhân ngộ độc, phần lớn liên quan đến các loại nguyên liệu thực phẩm như thịt gà, thịt lợn, thủy sản, rau, củ, quả từ các cơ sở sản xuất trong nước và nhập khẩu. Các nguyên liệu thực phẩm, thực phẩm trên thuộc lĩnh vực phân công quản lý của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn theo quy định tại Điều 38 Nghị định số 15/2018/NĐ-CP ngày 02/02/2018 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật an toàn thực phẩm.

Để tăng cường hiệu quả công tác bảo đảm an toàn thực phẩm, phòng, chống ngộ độc thực phẩm và bảo vệ sức khỏe cho cộng đồng, Ban Chỉ đạo liên ngành Trung ương về an toàn thực phẩm đã có đề nghị số 2654/CV-BCDTWATTP gửi Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về việc tăng cường kiểm soát và truy xuất nguồn gốc nguyên liệu thực phẩm, thực phẩm, với nội dung chỉ đạo các cơ quan chức năng thuộc ngành Nông nghiệp tăng cường kiểm soát các nguyên liệu thực phẩm, thực phẩm có nguồn gốc từ động vật, thực vật sản xuất trong nước và nhập khẩu.

Đồng thời chủ động và phối hợp với các cơ quan thuộc ngành Y tế truy xuất nguồn gốc nguyên liệu thực phẩm, thực phẩm khi có các vụ ngộ độc thực phẩm xảy ra.

Cùng đó, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát các cơ sở sản xuất, kinh doanh nguyên liệu thực phẩm, thực phẩm có nguồn gốc từ động vật, thực vật trong nước và nhập khẩu, xử lý nghiêm nếu có vi phạm quy định của pháp luật về An toàn thực phẩm.

“Không để xảy ra tình trạng cơ sở lợi dụng có giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm do ngành Nông nghiệp, ngành Công Thương cấp theo quy định nhưng lại thu gom các nguyên liệu trôi nổi, không rõ nguồn gốc xuất xứ để cung cấp cho bếp ăn tập thể các công ty, khu công nghiệp, khu chế xuất. Đồng thời, công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức, thay đổi thói quen của người dân trong việc lựa chọn thực phẩm an toàn, không sử dụng thực phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ cũng cần được đẩy mạnh”, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên nhấn mạnh.

Không thể buông lỏng quản lý, kiểm tra

Nhận định về các vụ ngộ độc thực phẩm liên tiếp trong thời gian qua như ở Đồng Nai, Khánh Hòa, Vĩnh Phúc..., Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết, dựa trên tình hình thực tế, có 2 loại hình nguy cơ xảy ra ngộ độc thời gian qua, đó là thức ăn đường phố và bếp ăn tập thể.

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế, trước tình hình cấp bách hiện nay, phải có những giải pháp quyết liệt để không xảy ra ngộ độc thực phẩm, hoặc nếu có xảy ra chỉ ở quy mô nhỏ, số lượng người mắc ít, số người diễn biến nặng và tử vong thấp nhất. Quan trọng lúc này cần tập trung các giải pháp để giải quyết tận gốc vấn đề mất ATTP, không được để “mất bò mới lo làm chuồng”, cứ xảy ra rồi mới bắt đầu tập trung điều trị, cứu chữa, tìm nguyên nhân… thì đó mới chỉ làm được phần ngọn.

Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên cho rằng, vấn đề bảo đảm ATTP liên quan đến nhiệm vụ của các cấp, các ngành từ trung ương đến địa phương và của toàn dân. Hiện nay, các quy định của pháp luật đã có đầy đủ, nên cần tập trung vào khâu tổ chức thực hiện và có những giải pháp tốt hơn.

Để giải quyết vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Y tế đề nghị các cơ quan chức năng từ trung ương đến địa phương cần tiếp tục tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, trong đó tập trung từ quy định điều kiện cơ sở, trang thiết bị, con người, các quy định đối với nguyên liệu thực phẩm, nguồn nước sử dụng, xử lý nghiêm vi phạm… Đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh, không đánh đổi sức khỏe để lấy kinh tế.

Để công tác quản lý ATTP đạt hiệu quả, nhiều đại biểu cũng cho rằng, UBND các cấp quan tâm công tác quản lý ATTP trên địa bàn theo phân cấp, trong đó tăng cường bố trí đầy đủ nguồn nhân lực, kinh phí.

Hà Nội xử phạt nhiều cơ sở vi phạm an toàn thực phẩm, dược và mỹ phẩm

Tăng cường kiểm soát truy xuất nguồn gốc nguyên liệu thực phẩm, thực phẩm

Điểm lại một số vụ ngộ độc thực phẩm quy mô lớn từ đầu 2024 đến nay