Tổng đàn bò sữa sụt giảm nghiêm trọng, Hội Chăn nuôi Việt Nam cảnh báo nguy cơ

Theo ông Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam, giai đoạn 2010–2015, ngành bò sữa từng ghi nhận tốc độ tăng trưởng ấn tượng với mức tăng trung bình 15,4%/năm về tổng đàn và 17,1%/năm về sản lượng. Tuy nhiên, trong giai đoạn 2020–2024, tốc độ này đã chững lại, chỉ còn 0,4% và 3,3% tương ứng.

Dự báo đến năm 2025, tổng đàn bò sữa cả nước chỉ đạt khoảng 330.000 con, tương đương 65% so với mục tiêu đặt ra. Điều này đặt ra nguy cơ lớn khiến ngành không thể hoàn thành kế hoạch đạt 650.000–670.000 con vào năm 2030 như định hướng.

Tổng đàn bò sữa sụt giảm nghiêm trọng, Hội Chăn nuôi Việt Nam cảnh báo nguy cơ

Sản lượng sữa tươi nguyên liệu hiện nay cũng không theo kịp nhu cầu chế biến và tiêu dùng trong nước, dẫn đến tình trạng ngày càng phụ thuộc vào nguồn sữa nhập khẩu. Trung bình mỗi năm, lượng sữa nhập khẩu tăng 8–12%, có năm lên tới 20%.

Thị trường sữa trong nước thời gian qua tăng trưởng quá nhanh với sự xuất hiện của nhiều thương hiệu và sản phẩm. Bên cạnh đó, đứt gãy chuỗi cung ứng khiến người chăn nuôi gặp khó khăn trong tiêu thụ, dẫn đến tình trạng không thể cạnh tranh với sữa nhập khẩu, buộc nhiều hộ phải giảm đàn hoặc bỏ nghề.

Đáng lo ngại, nhiều vùng chăn nuôi bò sữa truyền thống như TP.HCM, Ba Vì (Hà Nội) đang chứng kiến tốc độ sụt giảm nhanh chóng. Riêng tại TP.HCM, tổng đàn bò sữa đã giảm hơn 50% chỉ trong vài năm gần đây.

Ông Nguyễn Xuân Dương cho biết, dù một số doanh nghiệp và địa phương đã đẩy mạnh năng suất chăn nuôi, nhưng việc tăng năng suất vẫn chưa đủ bù đắp cho sự sụt giảm mạnh về quy mô đàn bò tại khu vực nông hộ – vốn chiếm tỷ trọng lớn trong tổng đàn.

Trước thực trạng trên, Hội Chăn nuôi Việt Nam kiến nghị các bộ, ngành liên quan sớm ban hành chính sách khuyến khích sử dụng tối thiểu 5–20% sữa tươi nội địa trong sản xuất. Đồng thời, cần hoàn thiện hệ thống quy chuẩn kỹ thuật để phân biệt rõ giữa sữa tươi và sữa hoàn nguyên, cũng như triển khai chương trình sữa học đường sử dụng nguồn sữa trong nước nhằm cải thiện dinh dưỡng cho trẻ em và hỗ trợ người chăn nuôi.

Hội cũng đề xuất chiến lược phát triển đàn bò sữa theo hai hướng chính: nuôi tập trung, thâm canh tại các tập đoàn lớn; và phát triển mô hình nông hộ chuyên nghiệp quy mô từ 20–100 con/hộ, nhằm tận dụng lao động nông thôn và nguồn phụ phẩm nông nghiệp.

Số liệu so sánh quốc tế cho thấy quy mô đàn bò sữa của Việt Nam hiện đang ở mức rất thấp. Năm 2024, bình quân chỉ có 3,3 con bò sữa trên mỗi 1.000 dân – bằng 1/3 Thái Lan và Nhật Bản, 1/2 Hàn Quốc và chỉ bằng 1/12 Israel. Trong khi đó, Hà Lan đạt tới 85,3 con/1.000 dân.

Theo Hội Chăn nuôi, với điều kiện tự nhiên, nhân lực và thị trường tiêu thụ thuận lợi, Việt Nam hoàn toàn có khả năng nâng quy mô đàn bò sữa lên gấp 3 lần hiện tại, đạt 1,3–1,5 triệu con vào năm 2030. Khi đó, sản lượng sữa tươi nội địa có thể đạt từ 4,3 đến 5 triệu tấn, đáp ứng khoảng 60% nhu cầu chế biến sau năm 2030, tiến tới mục tiêu tiêu thụ 100kg sữa/người/năm vào năm 2045.

Hội Chăn nuôi Việt Nam cảnh báo rằng nếu không có điều chỉnh kịp thời, ngành sữa trong nước sẽ ngày càng phụ thuộc vào nhập khẩu, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh kế của hàng triệu nông dân và an ninh dinh dưỡng quốc gia. Ngược lại, nếu tận dụng tốt các lợi thế hiện có, Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng được một ngành công nghiệp sữa phát triển nhanh, hiệu quả và bền vững trong khu vực.