Xuất khẩu tôm Việt Nam tăng 22% nhờ nhu cầu phục hồi tại các thị trường lớn

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (Vasep), động lực tăng trưởng xuất khẩu tôm đến từ sự phục hồi nhu cầu tại các thị trường chủ lực, cùng với năng lực thích ứng linh hoạt của doanh nghiệp trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu gia tăng.

Tôm chân trắng tiếp tục giữ vai trò “đầu tàu” khi đạt kim ngạch hơn 2,2 tỷ USD, chiếm khoảng 65% tổng giá trị và tăng 9% so với cùng kỳ. Đáng chú ý, nhóm sản phẩm tôm chân trắng chế biến đạt gần 1 tỷ USD, tăng 12%, phản ánh xu hướng dịch chuyển sang sản phẩm có giá trị gia tăng cao, dễ bảo quản và phù hợp với thị hiếu tiêu dùng hậu đại dịch.

Tôm sú – mặt hàng truyền thống – đạt 343 triệu USD, tăng nhẹ 2%, chủ yếu nhờ nhu cầu ổn định tại Nhật Bản và Trung Quốc, đặc biệt ở phân khúc tôm size lớn và tôm sinh thái đáp ứng tiêu chuẩn bền vững.

Xuất khẩu tôm Việt Nam tăng 22% nhờ nhu cầu phục hồi tại các thị trường lớn

Điểm sáng nổi bật là nhóm tôm biển và tôm đặc sản (như tôm hùm, tôm mũ ni), với kim ngạch gần 870 triệu USD, tăng đột biến 91%. Sự tăng trưởng này cho thấy doanh nghiệp Việt Nam đang mở rộng danh mục sản phẩm và thâm nhập mạnh mẽ vào phân khúc cao cấp – nơi nhu cầu gia tăng nhanh tại các thị trường có thu nhập cao.

Bà Kim Thu, chuyên gia thị trường tôm của Vasep, cho biết Trung Quốc và Hong Kong hiện là thị trường lớn nhất của tôm Việt, đạt kim ngạch 966 triệu USD, tăng 65% và chiếm gần 30% tổng xuất khẩu. Sự bứt phá này đến từ phân khúc tôm sống và tôm cao cấp phục vụ chuỗi nhà hàng, khách sạn và bán lẻ. Tuy nhiên, bà cũng lưu ý rằng tồn kho tại Trung Quốc đang có xu hướng tăng, có thể ảnh hưởng đến nhập khẩu trong quý IV.

Tại thị trường Mỹ, kim ngạch đạt 587 triệu USD, tăng 4%. Dù nhu cầu tiêu thụ cải thiện, nhưng rủi ro về thuế chống bán phá giá dự kiến công bố cuối năm khiến doanh nghiệp thận trọng hơn trong ký kết hợp đồng dài hạn. Để giảm thiểu rủi ro, nhiều doanh nghiệp đã chủ động mở rộng thị trường sang EU và các nước châu Á.

Khối CPTPP ghi nhận mức tăng trưởng mạnh 34%, đạt 941 triệu USD. Nhật Bản vẫn là thị trường chủ lực với 426 triệu USD, chiếm 12% tổng kim ngạch, phản ánh xu hướng tiêu dùng ổn định đối với sản phẩm chế biến tiện lợi, có chứng nhận bền vững và phát thải carbon thấp. Australia và Canada cũng tăng trưởng tốt nhờ hưởng lợi từ ưu đãi thuế và chuỗi cung ứng ổn định.

Tại EU, kim ngạch đạt 434 triệu USD, tăng 21%. Đức, Bỉ và Hà Lan là những điểm đến tăng trưởng nhanh, từ 6% đến 28%, với ưu tiên rõ rệt dành cho sản phẩm đạt chứng nhận ASC, hữu cơ hoặc thân thiện môi trường. Đây là cơ hội để tôm Việt Nam mở rộng vào hệ thống siêu thị cao cấp – phân khúc có biên lợi nhuận tốt và cạnh tranh thấp.

Ngoài ra, Hàn Quốc và Đài Loan đều ghi nhận mức tăng hai con số, lần lượt 13% và 36%. Ngược lại, thị trường Nga và Canada bắt đầu chững lại do sức mua suy giảm và chi phí logistics tăng cao.

Trên thị trường nội địa, giá tôm nguyên liệu tại các vùng nuôi trọng điểm duy trì ổn định ở mức cao, giúp người nuôi có lãi dù chi phí đầu vào vẫn tăng.

Theo dự báo của Vasep, xuất khẩu tôm Việt Nam trong quý IV có thể giảm nhẹ do tác động từ chính sách thuế mới của Mỹ. Tuy nhiên, thị trường lại đang mở ra những cơ hội đáng kể. Việc Indonesia bị siết chặt xuất khẩu tôm sang Mỹ đã tạo ra khoảng trống nguồn cung, giúp doanh nghiệp Việt có cơ hội mở rộng đơn hàng, đặc biệt ở phân khúc trung và cao cấp – nơi người tiêu dùng Mỹ đề cao chất lượng và yếu tố bền vững.

Trong khi đó, Ecuador – quốc gia dẫn đầu thế giới về xuất khẩu tôm – đang dồn lượng hàng lớn sang Trung Quốc, khiến các thị trường khác như Nhật Bản, EU và Hàn Quốc giảm áp lực cạnh tranh. Điều này giúp tôm Việt Nam giữ được giá xuất khẩu ổn định trong quý cuối năm.

Các chuyên gia nhận định, sự linh hoạt trong chiến lược thị trường cùng khả năng tận dụng nhanh biến động thương mại đang giúp ngành tôm Việt duy trì đà tăng trưởng giữa bối cảnh toàn cầu còn nhiều bất định. Tuy nhiên, từ năm 2026, cạnh tranh được dự báo sẽ gay gắt hơn khi các quốc gia xuất khẩu lớn điều chỉnh chính sách thương mại và giảm giá bán để giành lại thị phần.

Trong bối cảnh đó, lợi thế của tôm Việt Nam sẽ không còn dựa vào giá, mà chuyển sang năng lực chuyển đổi xanh, số hóa chuỗi cung ứng và phát triển sản phẩm giá trị gia tăng – bộ ba trụ cột quyết định vị thế dài hạn của ngành tôm Việt trên bản đồ xuất khẩu toàn cầu.