“Thuốc giả” ẩn mình trong nhà thuốc – Lỗ hổng quản lý hay thói quen chủ quan?

Thuốc kém chất lượng len lỏi vào kênh phân phối chính thống

Hai trong 7 mẫu thuốc lấy tại nhà thuốc Đức Anh bị phát hiện là thuốc giả, không đủ điều kiện lưu hành. Ảnh: Cục Quản lý Dược

Chỉ trong vài ngày đầu tháng 5, cơ quan chức năng Hà Nội đã phát hiện liên tiếp hai nhà thuốc tại quận Đống Đa và Hà Đông kinh doanh thuốc không rõ nguồn gốc, chất lượng không đạt tiêu chuẩn. Một số loại thuốc được xác định có hoạt chất chính chỉ đạt từ 6,3% đến 17,2% so với công bố trên nhãn, chính thức bị xếp vào diện “thuốc giả”.

Ngày 12/5, Trung tâm Kiểm nghiệm thuốc, mỹ phẩm và thực phẩm Hà Nội đã lấy mẫu kiểm tra tại Nhà thuốc Đức Anh (trực thuộc Công ty TNHH Dược phẩm thiết bị y tế Đức Anh), địa chỉ số 8, đường Huỳnh Thúc Kháng kéo dài, quận Đống Đa. Qua kiểm nghiệm, 7 loại thuốc không đạt yêu cầu chất lượng, trong đó có NEXIUM 40mg Enterik Kapli Pellet Tablet (Esomeprazole) – loại thuốc đặc trị trào ngược dạ dày, có hàm lượng hoạt chất chỉ đạt 6,91mg/viên (17,27% so với công bố). Thuốc bị xác định là giả.

Cùng trong đợt kiểm tra, mẫu thuốc DIAMICRON MR 60mg (Gliklazid) – dùng trong điều trị đái tháo đường – cũng không đạt chuẩn, khi hàm lượng hoạt chất chỉ đạt 70,83%. Đáng chú ý, tất cả 7 loại thuốc đều không có giấy phép lưu hành, không rõ nhà sản xuất, không tem phụ tiếng Việt – những yếu tố tối thiểu bắt buộc với thuốc hợp pháp.

Ngày 8/5, một vụ việc tương tự xảy ra tại nhà thuốc An An (quận Hà Đông). Loại thuốc có tên Theophylline Extended Release 200mg (số lô 21127, sản xuất bởi Pharmacy Laboratories Plus) – chuyên điều trị hen phế quản và bệnh phổi – được phát hiện chỉ chứa 6,3% hoạt chất. Không chỉ vi phạm về chất lượng, thuốc này cũng thiếu toàn bộ thông tin về đăng ký, nhập khẩu và không có nhãn phụ tiếng Việt.

Ông Tạ Mạnh Hùng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế), cho biết: Trong năm 2024, hệ thống kiểm nghiệm nhà nước đã lấy hơn 43.000 mẫu thuốc, dược liệu, mỹ phẩm để kiểm tra chất lượng. Trong đó, phát hiện 228 mẫu không đạt tiêu chuẩn, với 98 mẫu là thuốc tân dược. Tỷ lệ thuốc giả phát hiện dao động 0,04 - 0,06% mỗi năm. Con số tuy nhỏ nhưng tiềm ẩn rủi ro lớn, đặc biệt khi thuốc giả rơi vào tay người bệnh mãn tính, người cao tuổi hoặc nhóm tự điều trị tại nhà.

Lấp lỗ hổng quản lý và nâng cao cảnh giác của người dân

Đề nghị truy tìm nguồn gốc thuốc Theophylline.

Một trong những bất cập lớn được ông Hùng chỉ ra là tình trạng các cơ sở bán lẻ thuốc chưa thực hiện nghiêm túc quy định bảo quản, truy xuất nguồn gốc thuốc. Không ít nhà thuốc vẫn mua bán thuốc không hóa đơn, không chứng từ, tạo điều kiện cho thuốc giả len lỏi vào kênh phân phối chính thống.

Cùng với đó, thói quen tự mua thuốc theo mách bảo, lời quảng cáo hoặc trên mạng xã hội của người dân cũng là “kẽ hở” nguy hiểm. “Chúng tôi từng ghi nhận nhiều trường hợp người dân bị phản ứng nặng do uống thuốc mua online không rõ nguồn gốc, hoặc dùng thuốc kém chất lượng trong thời gian dài dẫn đến bệnh nặng thêm, kháng thuốc”, ông Hùng chia sẻ.

Ngay sau khi phát hiện các mẫu thuốc vi phạm, Cục Quản lý Dược đã ra văn bản yêu cầu Sở Y tế các tỉnh, thành phố phối hợp truy tìm, thu hồi 7 lô thuốc không rõ nguồn gốc xuất hiện tại Nhà thuốc Đức Anh. Các mẫu thuốc bị liệt kê gồm: Oseltamivir (M1164B01), Crestor 20mg (A23237030), Janumet 50/1000mg (24497505A), Plavix (ELB04027), NEXIUM 40mg (23H420), Crestor 10mg (A24236004), và Diamicron MR 60mg (23F603).

Đáng chú ý, tất cả đều là thuốc đặc trị các bệnh mạn tính như tiểu đường, tim mạch, dạ dày – nhóm bệnh mà người dân dễ bị hấp dẫn bởi thuốc “ngoại giá rẻ”, bất chấp rủi ro. Cục Quản lý Dược cũng đề nghị Sở Y tế Hà Nội báo cáo Ban chỉ đạo 389, phối hợp công an, quản lý thị trường truy xuất nguồn gốc lô thuốc, kiểm tra trách nhiệm của Nhà thuốc Đức Anh và các bên liên quan.

Cục Quản lý Dược khuyến cáo người dân tuyệt đối không tự ý mua thuốc kê đơn. Khi có dấu hiệu bệnh, cần đến cơ sở y tế để được khám và kê đơn đúng. Để hạn chế tối đa nguy cơ mua phải thuốc giả, cần lưu ý các nguyên tắc cơ bản như chỉ mua thuốc tại nhà thuốc có giấy phép, kiểm tra kỹ bao bì và tem phụ tiếng Việt, yêu cầu hóa đơn khi mua, cảnh giác với giá thuốc bất thường và tuyệt đối không dùng thuốc theo lời mách bảo hay quảng cáo không kiểm chứng.

Việc phát hiện liên tiếp các nhà thuốc bán thuốc giả ngay giữa Thủ đô cho thấy thuốc giả không còn là vấn đề “ở đâu đó”, mà đã thâm nhập vào cả những kênh phân phối hợp pháp. Đây là hồi chuông cảnh tỉnh cho cả hệ thống phân phối, cơ quan quản lý và người dân.

Trong bối cảnh bệnh mạn tính ngày càng phổ biến, nhu cầu sử dụng thuốc tăng cao, việc kiểm soát chất lượng dược phẩm không chỉ là nhiệm vụ của riêng ngành y tế, mà cần sự phối hợp của toàn xã hội – từ các nhà thuốc, cơ sở nhập khẩu, cơ quan thực thi pháp luật đến từng người tiêu dùng.

Chống thuốc giả không chỉ là “cuộc chiến kỹ thuật” – kiểm tra, kiểm nghiệm, mà còn là cuộc chiến về nhận thức. Người dân cần được trang bị đầy đủ kiến thức để tự bảo vệ mình, trước khi những viên thuốc kém chất lượng cướp đi sức khỏe hoặc tính mạng của họ.

Ăn mít mùa hè: Ngon miệng nhưng cần đúng cách để không rước họa

Tắm nắng đúng cách: “liều thuốc miễn phí” giúp cơ thể tổng hợp vitamin D hiệu quả

Những thói quen âm thầm gây sỏi thận

Những công dụng ít người biết của món rượu nép truyền thống

Ăn mận đúng cách để tốt cho sức khỏe