Gỡ vướng khi cấp C/O: Doanh nghiệp được phép tự lập bảng kê không hóa đơn

Nhằm hỗ trợ doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn trong quá trình xin cấp Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (cấp C/O), Cục Xuất Nhập khẩu (Bộ Công Thương) vừa ban hành Văn bản số 866/XNK-XXHH gửi Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam (VPSA), hướng dẫn cụ thể việc sử dụng bảng kê thu mua nguyên liệu không có hóa đơn giá trị gia tăng.

Theo nội dung văn bản, đối với nguyên liệu thu mua trong nước nhưng không có hóa đơn, doanh nghiệp có thể sử dụng bảng kê khai hàng hóa đạt tiêu chí "WO" (Wholly Obtained – có xuất xứ thuần túy), theo mẫu quy định tại Phụ lục II ban hành kèm theo Thông tư số 44/2023/TT-BCT. Đáng chú ý, bảng kê này do doanh nghiệp tự lập, không yêu cầu phải có xác nhận của chính quyền địa phương.

Gỡ vướng khi cấp C/O: Doanh nghiệp được phép tự lập bảng kê không hóa đơn

Bộ Công Thương cũng nhấn mạnh, hồ sơ đề nghị cấp C/O không bắt buộc phải kèm theo xác nhận từ địa phương. Tuy nhiên, cơ quan có thẩm quyền vẫn có thể tiến hành kiểm tra thực tế hoặc yêu cầu doanh nghiệp bổ sung các chứng từ cần thiết như hóa đơn mua bán, tờ khai hải quan, hợp đồng thương mại, biên bản xác nhận của hiệp hội ngành hàng, hợp tác xã… nhằm chứng minh nguồn gốc nguyên liệu.

Trước đó, ngày 24/6/2025, Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam đã gửi văn bản kiến nghị đến Văn phòng Chính phủ và các bộ, ngành liên quan, phản ánh những vướng mắc thực tế của doanh nghiệp khi nhiều chính quyền địa phương từ chối xác nhận bảng kê thu mua nguyên liệu không có hóa đơn. Các lý do từ chối thường bao gồm lo ngại về tính xác thực của thông tin, nguy cơ giả mạo chứng từ, biến động hành chính hoặc thiếu dữ liệu xác minh từ phía nông dân.

Theo VPSA, đây là một trong những điểm nghẽn lớn trong quy trình cấp C/O, đặc biệt đối với ngành hồ tiêu và nhiều mặt hàng nông sản khác vốn có đặc thù thu mua nguyên liệu từ các hộ nông dân nhỏ lẻ – những đối tượng không phát hành hóa đơn. Điều này khiến các doanh nghiệp xuất khẩu gặp khó khăn trong việc hoàn thiện hồ sơ, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến năng lực cạnh tranh của toàn ngành.

Trước thực trạng đó, Hiệp hội đã kiến nghị Bộ Công Thương ban hành hướng dẫn rõ ràng, thống nhất và sát với thực tiễn sản xuất nông nghiệp. Đồng thời, đề xuất xem xét loại bỏ quy định yêu cầu bảng kê đối với một số mặt hàng nông sản chủ lực như hồ tiêu, cà phê, dừa… Trong thời gian chờ sửa đổi quy định, Hiệp hội cũng kiến nghị áp dụng các biện pháp linh hoạt như tổ chức xác minh thực địa, hoặc chấp nhận xác nhận từ hiệp hội ngành hàng, hợp tác xã – thay cho xác nhận từ chính quyền địa phương trong những trường hợp địa phương không hỗ trợ.

Theo đánh giá của nhiều chuyên gia trong ngành, hướng dẫn mới của Bộ Công Thương được xem là một bước đi kịp thời và phù hợp với điều kiện sản xuất nông nghiệp đặc thù của Việt Nam. Tại nhiều khu vực, hoạt động thu mua nguyên liệu vẫn diễn ra theo phương thức truyền thống, không hóa đơn, không giao dịch điện tử. Việc cho phép doanh nghiệp tự lập bảng kê mà không bắt buộc phải có xác nhận từ chính quyền, trong khi vẫn giữ nguyên cơ chế hậu kiểm, sẽ giúp giảm bớt áp lực thủ tục hành chính, đồng thời tăng tính chủ động cho doanh nghiệp trong quá trình chuẩn bị hồ sơ xuất xứ.