Kem chống nắng "giả" là lá chắn thủng trước tia tử ngoại

Vì sức khỏe cộng đồng 31/05/2025 16:30

Kem chống nắng kém chất lượng không chỉ khiến người dùng “mất tiền oan” mà còn để lọt tia UVA, UVB xuyên phá làn da, gây cháy nắng, lão hóa sớm và thậm chí ung thư.

Thực phẩm nào có tác dụng như kem chống nắng tự nhiên? Đình chỉ lưu hành, tiêu hủy hàng loạt mỹ phẩm không đảm bảo chất lượng Cục Quản lý Dược yêu cầu tiêu hủy sản phẩm Hanayuki Sunscreen Body

Kem chống nắng là sản phẩm thiết yếu bảo vệ da khỏi tác hại của tia cực tím (UV). Tuy nhiên, ngày càng nhiều sản phẩm trôi nổi, giả mạo hoặc hàng xách tay không rõ nguồn gốc xuất hiện trên thị trường, đe dọa trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng.

Kem chống nắng là sản phẩm thiết yếu bảo vệ da khỏi tác hại của tia cực tím (UV).

Bác sĩ Nguyễn Tiến Thành, Hội Da liễu Việt Nam, cho biết một sản phẩm chống nắng đạt chuẩn cần chứa các hoạt chất như avobenzone, octocrylene, Tinosorb S/M (thuộc nhóm hóa học) hoặc zinc oxide, titanium dioxide (thuộc nhóm vật lý) nhằm hấp thụ hoặc phản xạ tia UV.

Thực tế, nhiều loại kem chống nắng giả không có đủ hoặc đúng thành phần này. Nguy hiểm hơn, chúng còn bị pha thêm chất độc hại như paraben nồng độ cao, cồn công nghiệp hay hương liệu cấm. Không ít sản phẩm công bố sai chỉ số SPF và PA, đánh lừa người dùng về hiệu quả bảo vệ.

Trong khi đó, ánh nắng mặt trời chứa các tia cực tím có khả năng gây tổn hại nặng nề cho da. UVA và UVB là hai loại tia chính – trong đó, UVA chiếm khoảng 95%, có thể xuyên sâu đến trung bì, gây nám, tăng sắc tố, tổn thương collagen và làm da lão hóa sớm. UVB gây tác động trực tiếp, khiến da bỏng rát, phồng rộp và tiềm ẩn nguy cơ đột biến DNA. Cả hai đều liên quan đến ung thư biểu mô và ung thư tế bào hắc tố.

TS.BS Phạm Đăng Bảng, Giám đốc chuyên môn tại TTCLiNIC, nhận định UVA có khả năng tạo ra các gốc tự do gây hại, trong khi UVB có thể gây đột biến gen – sự kết hợp này khiến nguy cơ ung thư da tăng cao, đặc biệt nếu không có biện pháp bảo vệ đúng cách.

Sản phẩm do Đoàn Di Băng quảng cáo có chỉ số chống nắng là 50 nhưng thực tế chỉ 2,4 (trong ảnh là mẫu lưu tại công ty). Ảnh: Thái Hà

Sản phẩm do Đoàn Di Băng quảng cáo có chỉ số chống nắng là 50 nhưng thực tế chỉ 2,4. Ảnh: Thái Hà

TS.BS Phạm Thị Uyển Nhi, Trưởng đơn vị Thử nghiệm Lâm sàng (Bệnh viện Da Liễu TP.HCM), cảnh báo rằng nhiều sản phẩm chống nắng gắn mác SPF 50 nhưng kiểm nghiệm thực tế lại chỉ đạt SPF 2,4 – tương đương mức lọc tia UVB khoảng 53%. Trong khi đó, SPF 30 lọc được 96,7% và SPF 50 lọc tới 98%. Việc sử dụng sản phẩm kém chất lượng không chỉ khiến da không được bảo vệ mà còn làm tăng nguy cơ cháy nắng cấp, suy giảm miễn dịch tại chỗ, lão hóa sớm và các bệnh lý nghiêm trọng khác.

ThS.DS Lê Quốc Thịnh, nguyên Trưởng khoa Dược Bệnh viện 71, cho biết kem chống nắng giả thường được thiết kế bao bì tinh vi, khó phân biệt bằng mắt thường. Chỉ các xét nghiệm định lượng quang phổ hoặc gửi mẫu tới phòng thí nghiệm mới xác định được chất lượng thực sự.

Về cách sử dụng, các chuyên gia nhấn mạnh nên chọn kem có chỉ số SPF từ 30 trở lên và có khả năng chống tia UVA (kí hiệu PA++ trở lên). Tùy theo loại da, mức độ tiếp xúc nắng và điều kiện môi trường, người dùng cần bôi lại kem sau mỗi 2-4 tiếng, đặc biệt khi vận động ra mồ hôi, đi biển hoặc bơi lội.

TS.BS Phạm Đăng Bảng lưu ý, chỉ số SPF không đơn thuần phản ánh thời gian bảo vệ. Ví dụ, SPF 30 không có nghĩa là bảo vệ được 300 phút tuyệt đối, vì hiệu quả thực tế còn phụ thuộc cường độ nắng, thời điểm phơi nắng và đặc điểm da từng người. Chọn sản phẩm chống nắng phù hợp với loại da, ưu tiên các thành phần chống oxy hóa và dưỡng ẩm sẽ giúp tăng hiệu quả bảo vệ và hỗ trợ chống lão hóa.

Kem chống nắng là nền tảng quan trọng trong chăm sóc da hàng ngày. Tuy nhiên, nếu sản phẩm không đạt chất lượng, lá chắn bảo vệ da có thể biến thành mối nguy hại tiềm tàng. Người tiêu dùng nên tỉnh táo, mua sản phẩm từ các nguồn uy tín, kiểm tra thông tin sản phẩm và tuyệt đối không dùng hàng không rõ nguồn gốc.