Giải mã những lầm tưởng tai hại về giấc ngủ

Những quan niệm sai lầm phổ biến về thời lượng và chất lượng giấc ngủ

Theo BS.CK2 Nguyễn An Châu, Chuyên khoa Nội Tổng hợp, Bệnh viện Quốc tế Minh Anh, giấc ngủ, tưởng chừng thụ động, lại là nền tảng sống còn cho sức khỏe. Dù vậy, xung quanh giấc ngủ lại tồn tại vô số những lầm tưởng được lan truyền rộng rãi, khiến nhiều người vô tình làm hại sức khỏe của chính mình.

Những lầm tưởng phổ biến có thể dẫn đến các thói quen xấu, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe lâu dài. Dưới đây là những sai lầm mà rất nhiều người đang mắc phải.

Giấc ngủ tưởng chừng thụ động, lại là nền tảng sống còn cho sức khỏe.

Ai cũng phải ngủ đủ 8 tiếng mỗi đêm

Đây có lẽ là "quy tắc vàng" về giấc ngủ mà ai cũng từng nghe qua. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, nhu cầu về thời gian ngủ của mỗi người là khác nhau và phụ thuộc vào nhiều yếu tố như độ tuổi, di truyền, và mức độ hoạt động thể chất.

Một số người có thể cảm thấy sảng khoái, tỉnh táo chỉ với 6-7 giờ ngủ, trong khi người khác lại cần đến 9 giờ để cơ thể phục hồi hoàn toàn. Thay vì ám ảnh bởi một con số cố định, điều quan trọng hơn là bạn phải lắng nghe cơ thể mình. Dấu hiệu của một giấc ngủ đủ và chất lượng là khi bạn thức dậy cảm thấy tràn đầy năng lượng, tỉnh táo suốt cả ngày mà không cần đến caffeine hay những giấc ngủ ngắn đột xuất.

Cơ thể sẽ tự thích nghi với việc thiếu ngủ

Nhiều người, đặc biệt là những người có lịch trình bận rộn, tin rằng họ có thể "huấn luyện" cơ thể để quen với việc ngủ ít. Đây là một quan niệm cực kỳ nguy hiểm. Vấn đề này phổ biến đến mức Trung tâm Phòng chống dịch bệnh Mỹ ước tính rằng 1/3 dân số nước này ngủ ít hơn 7 giờ một đêm.

Dù bạn có thể cảm thấy quen với tình trạng thiếu ngủ, nhưng trên thực tế, các chức năng nhận thức, khả năng phán đoán và thời gian phản ứng của bạn vẫn bị suy giảm nghiêm trọng.

Thiếu ngủ là một "sát thủ thầm lặng". Theo thống kê của Ngày Quốc tế về Giấc ngủ, tình trạng này đang đe dọa sức khỏe của hơn 45% dân số thế giới và là nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc hàng loạt các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như:

Bệnh tim mạch: Tăng nguy cơ cao huyết áp, đau tim, đột quỵ.

Suy giảm hệ miễn dịch: Khiến cơ thể dễ mắc các bệnh nhiễm trùng.

Tăng cân và tiểu đường: Thiếu ngủ làm rối loạn hormone kiểm soát cơn đói (ghrelin và leptin), khiến bạn thèm ăn nhiều hơn, đặc biệt là các thực phẩm giàu calo, làm tăng nguy cơ béo phì và tiểu đường tuýp 2.

Rối loạn tâm lý: Tăng nguy cơ trầm cảm, lo âu và dễ cáu gắt.

Người già cần ít ngủ hơn

Chúng ta thường thấy người lớn tuổi ngủ ít hơn và thức dậy sớm hơn, từ đó suy ra rằng họ không cần ngủ nhiều. Thực tế, nhu cầu ngủ của người cao tuổi không hề giảm đi, họ vẫn cần khoảng 7-9 tiếng mỗi đêm.

Tuy nhiên, quá trình lão hóa làm thay đổi cấu trúc giấc ngủ. Người già thường có giấc ngủ nông hơn, dễ bị thức giấc giữa đêm và khó ngủ lại. Điều này tạo ra ảo giác rằng họ ngủ ít, nhưng thực chất là chất lượng giấc ngủ của họ đã bị suy giảm.

Uống rượu bia giúp ngủ ngon hơn

Một ly rượu vang trước khi ngủ có thể giúp bạn cảm thấy buồn ngủ và dễ dàng chìm vào giấc ngủ hơn. Tuy nhiên, đây là một "cái bẫy".

Rượu làm gián đoạn chu kỳ giấc ngủ tự nhiên, đặc biệt là giai đoạn REM (giấc ngủ chuyển động mắt nhanh) - giai đoạn quan trọng cho việc củng cố trí nhớ và phục hồi tinh thần. Kết quả là bạn sẽ có một giấc ngủ không sâu, dễ thức giấc vào nửa sau của đêm và cảm thấy mệt mỏi, thiếu tỉnh táo vào sáng hôm sau.

"Ngủ bù", ngủ trưa và các hoạt động ảnh hưởng đến giấc ngủ: Đâu là sự thật?

Bên cạnh những lầm tưởng về thời lượng, cách chúng ta đối xử với giấc ngủ trong ngày và các hoạt động xung quanh nó cũng ẩn chứa nhiều quan niệm sai lầm.

Có thể "ngủ bù" vào cuối tuần

Sau một tuần làm việc mệt mỏi và thiếu ngủ, nhiều người có xu hướng ngủ nướng vào cuối tuần để "bù đắp". Mặc dù việc ngủ thêm một chút có thể giúp bạn cảm thấy đỡ mệt mỏi tạm thời, nhưng nó không thể xóa bỏ hoàn toàn những tác hại của việc thiếu ngủ trong tuần.

Nhiều người tin rằng có thể “ngủ bù” vào cuối tuần để bù đắp tình trạng thiếu ngủ trong tuần, nhưng điều này có thể gây rối loạn đồng hồ sinh học và làm giảm chất lượng giấc ngủ.

Hơn nữa, thói quen này còn phá vỡ đồng hồ sinh học của cơ thể. Việc thức dậy muộn vào cuối tuần sẽ khiến bạn khó ngủ sớm vào tối Chủ nhật và bắt đầu tuần mới trong trạng thái uể oải, một hiện tượng được gọi là "lệch múi giờ xã hội". Cách tốt nhất là duy trì một lịch trình ngủ và thức đều đặn trong cả tuần.

Ngủ trưa sẽ làm bạn khó ngủ vào ban đêm

Điều này chỉ đúng nếu bạn ngủ trưa quá muộn hoặc quá lâu. Một giấc ngủ trưa ngắn, khoảng 20-30 phút vào đầu giờ chiều, thực sự mang lại rất nhiều lợi ích. Nó giúp cải thiện sự tỉnh táo, tăng cường trí nhớ, nâng cao hiệu suất làm việc và cải thiện tâm trạng mà không ảnh hưởng đến giấc ngủ ban đêm.

Ngược lại, ngủ trưa quá 30 phút có thể khiến bạn rơi vào trạng thái ngủ sâu, khi thức dậy sẽ cảm thấy lờ đờ, mệt mỏi và có thể gây khó ngủ vào buổi tối.

Não bộ được "tắt" và nghỉ ngơi hoàn toàn khi ngủ

Nhiều người nghĩ rằng khi ngủ, cả cơ thể và não bộ đều được nghỉ ngơi. Thực tế, trong khi cơ thể thư giãn, não bộ lại hoạt động rất tích cực.

Não bộ trải qua các chu kỳ giấc ngủ khác nhau, thực hiện các nhiệm vụ quan trọng như củng cố trí nhớ, thải độc tố tích tụ trong ngày và điều hòa hormone. Đây là quá trình thiết yếu để phục hồi năng lượng và duy trì chức năng não bộ khỏe mạnh.

Tập thể dục buổi tối sẽ gây mất ngủ

Quan niệm này xuất phát từ ý nghĩ rằng việc vận động mạnh sẽ làm tăng nhiệt độ cơ thể và kích thích hệ thần kinh, gây khó ngủ. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu gần đây đã chỉ ra điều ngược lại.

Tập thể dục buổi tối, miễn là không quá sát giờ đi ngủ (cách ít nhất 1-2 tiếng), thực sự có thể cải thiện chất lượng giấc ngủ. Vận động giúp giảm căng thẳng, giải tỏa lo âu và khi cơ thể hạ nhiệt sau khi tập, nó sẽ gửi tín hiệu đến não rằng đã đến lúc nghỉ ngơi. Các hoạt động nhẹ nhàng như yoga hoặc đi bộ đặc biệt hữu ích.

Hiểu đúng về giấc ngủ là bước đầu tiên để có một sức khỏe toàn diện. Thay vì tin vào những lầm tưởng không có cơ sở khoa học, hãy lắng nghe cơ thể, xây dựng một lịch trình ngủ nghỉ khoa học và đều đặn.

Đừng coi giấc ngủ là một sự xa xỉ mà hãy xem nó là một khoản đầu tư thiết yếu cho sức khỏe, trí tuệ và hạnh phúc của bạn. Nếu bạn thường xuyên gặp các vấn đề về giấc ngủ như mất ngủ, khó ngủ, hãy tham khảo ý kiến của các chuyên gia y tế để được chẩn đoán và tư vấn phương pháp điều trị phù hợp.

Đậu phộng – món ăn hỗ trợ giấc ngủ

Thức khuya lướt điện thoại: Thói quen hủy hoại sức khỏe âm thầm

Điều gì xảy ra khi bạn chỉ ngủ từ 5-6 tiếng mỗi ngày?