Việt Nam định hình chiến lược phát triển thị trường bán lẻ hiện đại, bền vững

Văn bản đặt ra mục tiêu chuyển dịch thị trường bán lẻ theo hướng hiện đại, số hoá, xanh và hội nhập sâu rộng, đồng thời làm rõ cơ chế hỗ trợ để doanh nghiệp trong nước nắm bắt cơ hội, tham gia chuỗi giá trị bán lẻ toàn cầu.

Mục tiêu kinh tế và định hướng chiến lược

Chiến lược đề ra mục tiêu cụ thể: tổng mức bán lẻ hàng hoá và doanh thu dịch vụ tiêu dùng (chưa tính yếu tố giá) tăng bình quân 11,0–11,5% mỗi năm đến năm 2030. Trong đó, thương mại điện tử được kỳ vọng tăng trưởng mạnh (15–20%/năm) và chiếm tương đương 15–20% tổng mức bán lẻ; khoảng 40–45% doanh nghiệp nhỏ và vừa sẽ tham gia các sàn thương mại điện tử. Đây là khung mục tiêu rõ ràng, vừa mang tính định lượng vừa phản ánh định hướng chuyển đổi mô hình phân phối theo xu thế số hoá và tiêu dùng xanh.

Hoàn thiện chính sách, tạo môi trường cạnh tranh minh bạch
Một nội dung trọng tâm của Chiến lược là hoàn thiện khung pháp lý, cải thiện môi trường kinh doanh để hình thành thị trường bán lẻ cạnh tranh, minh bạch, thu hút nhà bán lẻ có năng lực và uy tín. Nhà nước sẽ khuyến khích mọi thành phần kinh tế tham gia thị trường bán lẻ; đồng thời ưu tiên phát triển lực lượng phân phối nòng cốt trong nước thông qua cơ chế hỗ trợ về tài chính, đất đai và ưu đãi hợp lý khác. Chiến lược cũng mở cửa cho doanh nghiệp có vốn nước ngoài, song nhấn mạnh vai trò dẫn dắt của doanh nghiệp tư nhân trong nước.

Chiến lược khuyến khích đa dạng hoá mô hình bán lẻ: từ siêu thị, trung tâm thương mại, cửa hàng tiện lợi, cửa hàng chuyên doanh đến nền tảng bán lẻ đa kênh (omnichannel). Đồng thời, cơ chế phát triển sẽ kết hợp hiện đại hoá chợ truyền thống, phát triển các khu thương mại dịch vụ tổng hợp gắn với chợ truyền thống và tuyến phố thương mại — nhằm vừa bảo tồn giá trị văn hoá kinh doanh vừa nâng cao trải nghiệm người tiêu dùng. Việc liên kết chặt chẽ giữa sản xuất và phân phối, đặc biệt với nông sản thiết yếu, được xác định là nhiệm vụ trọng yếu để ổn định cung cầu và nâng cao chất lượng hàng hoá.

Việt Nam định hình chiến lược phát triển thị trường bán lẻ hiện đại, bền vững

Đẩy mạnh số hoá và thương mại điện tử — thúc đẩy doanh nghiệp nhỏ tham gia chuỗi số

Chiến lược đặt thương mại điện tử, sàn giao dịch điện tử và phương thức bán hàng qua mạng xã hội, ứng dụng di động ở vị trí then chốt. Nhà nước sẽ hỗ trợ chuyển đổi số cho doanh nghiệp, đặc biệt doanh nghiệp nhỏ, hợp tác xã và hộ kinh doanh, nhằm giúp họ tiếp cận thị trường rộng lớn hơn, tham gia chuỗi cung ứng xuyên biên giới và gia tăng tỷ lệ sản phẩm “made in Vietnam” trên nền tảng số.

Bản chiến lược khuyến khích xây dựng các tập đoàn, doanh nghiệp phân phối lớn trong nước, đồng thời hỗ trợ hình thành các chuỗi liên kết sản xuất–phân phối. Chính sách ưu tiên sẽ tập trung vào cơ chế thúc đẩy đầu tư vào công nghệ sạch, quản trị logistic hiện đại, kiểm soát chất lượng và an toàn thực phẩm. Chiến lược cũng nhấn mạnh mối liên hệ giữa bán lẻ và kinh tế xanh: quản lý rác thải, bao bì thân thiện môi trường, tiêu chuẩn ESG sẽ là thước đo cạnh tranh của các nhà bán lẻ trong dài hạn.

Khuyến khích xây dựng các tập đoàn, doanh nghiệp phân phối lớn trong nước, đồng thời hỗ trợ hình thành các chuỗi liên kết sản xuất–phân phối.

Tác động đến doanh nghiệp nhỏ và chuỗi cung ứng nông sản

Với mục tiêu khoảng 40–45% doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia sàn giao dịch điện tử, Chiến lược có thể mở ra cơ hội lớn cho các nhà sản xuất địa phương, hợp tác xã và hộ kinh doanh nông nghiệp. Tuy nhiên, để hiện thực hóa, cần có chính sách hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo, hạ tầng logistics đầu cuối và cơ chế tín dụng phù hợp để giúp họ vượt rào cản về năng lực số và khả năng đáp ứng tiêu chuẩn thị trường.

Chiến lược đưa ra định hướng tham vọng nhưng việc hiện thực hóa phụ thuộc vào năng lực phối hợp của nhiều bộ, ngành và chính quyền địa phương. Một số thách thức hiện hữu gồm: nâng cấp hạ tầng logistics, khắc phục bất cập trong quản lý đất đai và quy hoạch thương mại đô thị, hoàn thiện khung pháp lý cho bán lẻ số và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong môi trường số. Bên cạnh đó, cân bằng lợi ích giữa nhà bán lẻ lớn và hệ thống bán lẻ truyền thống, bảo đảm cạnh tranh công bằng cũng là bài toán cần lời giải thực chất.

Chiến lược phát triển thị trường bán lẻ đến 2030 đặt ra lộ trình rõ ràng: hiện đại hoá, số hoá và xanh hoá thị trường. Nếu được triển khai đồng bộ, kèm theo các biện pháp hỗ trợ thiết thực cho doanh nghiệp, đặc biệt doanh nghiệp nhỏ và hợp tác xã, chiến lược sẽ không chỉ kích thích tiêu dùng nội địa mà còn góp phần nâng cao năng lực xuất khẩu thông qua mạng lưới phân phối hiệu quả, minh bạch. Đây là cơ hội để doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh, tích cực hội nhập sâu hơn vào chuỗi bán lẻ toàn cầu.