Đề xuất gắn mã định danh người bán với đơn hàng trên sàn thương mại điện tử

Tại Hội thảo “Thúc đẩy tự giác tuân thủ, đóng góp đầy đủ thuế - Xây dựng kỷ nguyên hùng cường” do Báo Lao Động tổ chức chiều 23/10, nhiều chuyên gia đã đề xuất các giải pháp công nghệ nhằm đơn giản hóa quy trình kê khai và tăng tính minh bạch trong thực thi nghĩa vụ thuế.

Một trong những đề xuất đáng chú ý đến từ Tổng Công ty CP Bưu chính Viettel (Viettel Post): mỗi vận đơn online sẽ được gắn với mã định danh người bán – có thể là mã số thuế hoặc số căn cước công dân – để truy xuất toàn bộ nguồn gốc giao dịch.

Theo ông Hoàng Duy Chính, Phó Trưởng ban Tài chính – Kế toán Viettel Post, thực tế cho thấy nhiều người bán hàng trực tuyến, đặc biệt là hộ kinh doanh nhỏ, vẫn lúng túng với nghĩa vụ thuế do thiếu thông tin, ngại thủ tục và sợ sai. Phần lớn họ chưa nắm rõ ngưỡng doanh thu chịu thuế, các loại thuế cần nộp hay cách kê khai điện tử. “Không ít người không cố tình trốn thuế, mà chỉ vì chưa được hướng dẫn rõ ràng, dễ hiểu, gần gũi với thực tế”, ông Chính chia sẻ.

Đề xuất gắn mã định danh người bán với đơn hàng trên sàn thương mại điện tử

Ngoài ra, các thủ tục kê khai điện tử hiện vẫn còn phức tạp, thiếu cơ chế “tự sửa sai lần đầu” – khiến người nộp thuế e dè, ngại hợp tác. Những sai sót nhỏ, nếu không được cảnh báo kịp thời, có thể dẫn đến xử lý hành chính, làm giảm động lực tự giác – yếu tố cốt lõi trong quản lý thuế hiện đại.

Thương mại điện tử là lĩnh vực đa nền tảng, xuyên biên giới, khiến việc xác định địa điểm kinh doanh, đối tượng và doanh thu chịu thuế trở nên phức tạp. Trong khi đó, các sàn TMĐT và đơn vị giao hàng lại đang nắm giữ lượng dữ liệu thực tế vô cùng lớn – từ quy mô giao dịch, tần suất bán hàng, doanh thu đến thông tin khách hàng.

Theo Viettel Post, việc gắn mã định danh thuế điện tử với từng đơn hàng, kết hợp trí tuệ nhân tạo (AI) và phân tích dữ liệu lớn (Big Data), sẽ giúp cơ quan thuế dễ dàng truy xuất nguồn gốc giao dịch, phát hiện sớm gian lận và gửi cảnh báo tự động cho người bán. Mô hình này không chỉ giúp các bên “nhìn cùng một dữ liệu” mà còn tạo ra môi trường minh bạch, công bằng và nhân văn – nơi người nộp thuế được khuyến khích “tự khai – tự sửa – không phạt lần đầu”, còn cơ quan quản lý có cơ sở để phân tích, dự báo và quản lý rủi ro chính xác hơn.

Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, cho rằng khi xây dựng chính sách, điều quan trọng là làm sao để người dân thấy việc tuân thủ pháp luật là dễ dàng, thuận tiện và có lợi cho họ. Cần có cơ chế khuyến khích, phân biệt rõ giữa người nộp thuế có lịch sử tuân thủ tốt với những trường hợp vi phạm thường xuyên, qua đó khơi dậy tinh thần hợp tác tự giác trong xã hội.

Về phía cơ quan quản lý, ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính), cho biết ngành thuế đang chuyển đổi mạnh mẽ sang mô hình quản lý dựa trên tuân thủ và rủi ro. Hệ thống quản lý thuế thế hệ mới, dự kiến triển khai từ năm 2026, sẽ ứng dụng công nghệ blockchain, trí tuệ nhân tạo và phân tích dữ liệu lớn để giám sát hoạt động kinh doanh trực tuyến, hỗ trợ người nộp thuế và nâng cao hiệu quả thu ngân sách.

Việc gắn mã định danh người bán với từng đơn hàng online được kỳ vọng sẽ là bước tiến quan trọng trong minh bạch hóa giao dịch thương mại điện tử, góp phần tạo lập môi trường kinh doanh công bằng, thúc đẩy văn hóa tuân thủ thuế tự giác, đồng thời củng cố niềm tin giữa doanh nghiệp, người dân và cơ quan quản lý – nền tảng cho một nền kinh tế số phát triển bền vững và có trách nhiệm.