Đột quỵ khi tập thể thao, nguy cơ và cách phòng tránh

Đột quỵ là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu và là nỗi lo lắng của rất nhiều người. Đặc biệt, tỷ lệ người đột quỵ sau tập thể thao đang có xu hướng tăng nhanh trong thời gian gần đây. Vậy làm thế nào để phòng tránh hiện tượng đột quỵ xảy ra sau khi tập thể thao?

Có lẽ chúng ta không còn cảm thấy xa lạ với bệnh đột quỵ, chúng xảy ra khi các mạch máu nuôi não rơi vào tình trạng vỡ, tắc nghẽn nghiêm trọng. Hậu quả của tình trạng trên đó là não bộ của bạn sẽ không được cung cấp đủ oxy cần thiết. Điều này ảnh hưởng rất nghiêm trọng tới hoạt động của não, gây ra những tổn thương nặng nề. Chính vì thế, chúng ta không thể coi thường, chủ quan nếu vô tình bị đột quỵ.

Theo PGS.TS Nguyễn Mạnh Khánh, Phó Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, Trưởng khoa Phẫu thuật Chấn thương y học thể thao và chi trên, trong vài năm gần đây, số ca nhập viện để điều trị đột quỵ đang có chiều hướng gia tăng, từ 1,7% lên tới 2,5%, với tỉ lệ nam cao gấp 4 lần nữ.

Bệnh có xu hướng trẻ hóa, xuất hiện ở độ tuổi 20 và thậm chí là trẻ hơn, chiếm tới 1/3 các trường hợp đột quỵ. Đặc biệt, một số trường hợp bị đột quỵ khi đang tập luyện thể thao khiến nhiều người lo lắng.

Nhóm đối tượng có nguy cơ đột quỵ khi chơi thể thao

Nhóm thứ nhất xảy ra trên người bệnh lý nền mà không biết. Nhóm này hay gặp ở người dị dạng mạch máu não (phình mạch máu não) hoặc có bệnh lý tiềm tàng về viêm cơ tim, gây ra nhồi máu cơ tim cấp, hoặc xuất huyết não cấp. Người bệnh rất khó biết mình bị bệnh vì thông thường không triệu chứng, khi tai biến xảy ra mới biết. Tuy nhiên, những trường hợp này rất ít.

Các bác sĩ cũng chỉ ra rằng những người có tiền sử mắc bệnh về tim mạch, bệnh liên quan tới hệ hô hấp nếu không biết cách luyện tập thể thao hiệu quả thì có thể đột quỵ bất cứ lúc nào. Ngoài ra, người cao tuổi hoặc nghiện rượu, đồ uống có cồn hoặc chất kích thích cũng không nên chủ quan trong khi tập luyện. Họ được xếp vào nhóm có nguy cơ đột quỵ sau luyện tập thể thao tương đối cao.

Nhóm thứ hai là người chơi thể thao gắng sức quá, ham mê quá, đẩy sức chịu đựng vượt lên cao quá khả năng của bản thân. Ví dụ, người này chỉ có khả năng chạy được 5km, sau tập luyện đẩy lên 10km, 20km, nhưng họ lại cố gắng chạy 50km, thậm chí 100km nên không phù hợp.

Nhìn chung, trong khi vận động, chơi thể thao, nhịp tim, huyết áp của bạn sẽ thay đổi thất thường và khó kiểm soát hơn. Chúng thường hoạt động nhanh hơn hẳn so với bình thường, hiện tượng thiếu máu não cũng thường xuất hiện kèm. Nếu không để ý, có chế độ nghỉ ngơi, luyện tập với cường độ hợp lý, bạn rất dễ đối mặt với nguy cơ đột quỵ sau tập thể thao.

Khi cảm thấy đau đầu, chóng mặt, nôn ói, nhịp tim quá nhanh nên dừng lại; cần chuẩn bị thể lực trước những cuộc thi lớn để tránh đột quỵ gây tử vong.

Cơ thể con người chỉ có ngưỡng nhất định, nếu vượt quá ngưỡng đòi hỏi có quá trình tập luyện và thích nghi lâu dài. Nếu thúc đẩy nhanh quá trình đó cơ thể dẫn tới quá tải, tim bị suy không cung cấp đủ máu, phổi phải hoạt động liên tục mới trao đổi được oxy. Tim chỉ khoảng 90 nhịp/phút, nếu đẩy lên 180-200 nhịp/phút là quá nhanh, vượt qua ngưỡng chịu đựng của cơ thể, dẫn tới suy tim cấp và đột quỵ.

Chuyên gia cũng cho rằng, biến chứng nặng nhất của người chơi thể thao mà bệnh viện hay gặp là suy tim cấp và đột quỵ. Người chơi môn chạy cần có phương tiện đi kèm để đo nhịp tim, không được để nhịp tim lên cao quá, chỉ đến 120 là phù hợp.

Cấp cứu cho bệnh nhân đột quỵ sau luyện tập thể thao như thế nào?

Trong trường hợp bệnh nhân bị đột quỵ sau khi luyện tập thể dục thể thao, chúng ta nên xử trí như thế nào? Ngay khi phát hiện tình trạng sức khỏe của người bệnh, bạn hãy nhanh chóng gọi cấp cứu để không lãng phí thời điểm vàng chữa trị.

Trong lúc chờ nhân viên cấp cứu tới, mọi người nên chủ động sơ cứu cho bệnh nhân. Tuy nhiên, bạn không thể bừa bãi sơ cứu mà cần có kiến thức cơ bản. Trong trường hợp người bệnh vẫn tỉnh táo, hãy cho họ nằm nghỉ ngơi trên giường theo tư thế đầu và lưng nghiêng chừng 45 độ so với cơ thể. Đây là tư thế nằm mà bác sĩ khuyến khích cho bệnh nhân đột quỵ, đặc biệt là người rơi vào tình trạng nôn hoặc ý thức suy giảm nghiêm trọng để tránh sặc. Ngoài ra, bạn nên nới rộng quần áo của người bệnh, đặc biệt là ở phần cổ.

Một kỹ năng khác bạn cần biết là phải lấy được đờm trong miệng người bệnh bằng cách dùng khăn, quấn vào ngón trỏ và cho vào miệng của người bệnh. Nếu người bệnh bị co giật, bạn nên tìm cách ngăn rủi ro cắn lưỡi ví dụ như để 1 chiếc đũa đã quấn khăn ngang miệng người bệnh. Lưu ý: ghi nhớ mọi dấu hiệu bất thường và thời điểm xuất hiện các dấu hiệu đó của người bệnh để thông báo đầy đủ cho bác sĩ.

Đối với bệnh nhân đột quỵ sau tập luyện thể thao, bạn tuyệt đối không sử dụng các phương pháp như bấm huyệt, đánh gió để sơ cứu nếu không được sự cho phép của bác sĩ. Nhiều khi, việc làm này sẽ khiến tình trạng bệnh trở nên tồi tệ, nghiêm trọng hơn rất nhiều.

Nếu như người bệnh bị ngừng thở, việc làm cần thiết nhất đó là tiến hành ép tim ngoài lồng ngực. Đây là cách sơ cứu cơ bản mọi người nên nắm được để chủ động xử lý tình huống khi mọi người xung quanh bị đột quỵ.

Theo dõi sức khoẻ 8 người tiếp xúc gần với bệnh nhân đậu mùa khỉ

Bộ Y tế đưa ra khuyến cáo phòng chống bệnh Whitmore

Thiếu nước, mối đe dọa khôn lường đối với sức khỏe