Đổ xô tìm đường giảm cân sau Tết: Dục tốc… hại thân!

Vì sức khỏe cộng đồng 06/02/2025 08:33

Sau Tết, nhiều người vội vàng giảm cân, thanh lọc cơ thể bằng phương pháp thiếu khoa học, nhưng điều này có thể gây hại sức khỏe, thậm chí phản tác dụng.

Những sai lầm phổ biến khi giảm cân Những sai lầm cản trở quá trình giảm cân Ăn gì sau Tết để giảm cân?

Giảm cân "cấp tốc" có tốt không?

Đổ xô tìm đường giảm cân sau Tết: Dục tốc… hại thân!

Theo các chuyên gia, dù áp dụng phương pháp nhịn ăn nào cũng đều không tốt cho sức khỏe.

Kết thúc kỳ nghỉ Tết Nguyên đán, nhiều người rơi vào tình trạng tăng cân và cho rằng, nguyên nhân là do ăn quá nhiều thực phẩm. Do vậy, khi trở lại cuộc sống hàng ngày, mọi người tìm cách giảm cân cấp tốc và phương pháp được thực hiện nhiều nhất đó là nhịn ăn. Theo chia sẻ, có rất nhiều kiểu nhịn ăn để giảm cân, đó là nhịn bữa sáng, bữa tối. Không ăn cơm, chỉ ăn rau và trái cây. Chỉ ăn thịt nạc không ăn thịt mỡ… Theo các chuyên gia, dù áp dụng phương pháp nhịn ăn nào cũng đều không tốt cho sức khỏe.

PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn (Phó viện trưởng Viện Phẫu thuật tiêu hóa, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108) cho biết, với tâm lý nôn nóng để giảm cân cấp tốc, nhất là phương pháp nhịn ăn, nhiều người chỉ thấy được những lợi ích trước mắt mà không để tâm đến những hậu quả về sau. Đây được xem là sự chấp nhận khá "liều mạng", bởi người thực hiện có thể đạt được mục đích ngay lúc đó, nhưng có thể mang những hậu quả đến suốt đời.

"Nhịn ăn để giảm cân là rất sai lầm vì sẽ gây thiếu hụt chất dinh dưỡng, làm rối loạn điện giải. Nhịn ăn lâu dễ bị biếng ăn, cơ thể suy kiệt, suy tim, suy hô hấp, có thể dẫn tới tử vong. Theo đó, giảm cân cấp tốc thường dẫn đến việc hạn chế lượng calo và thực phẩm cung cấp cho cơ thể. Điều này có thể dẫn đến thiếu hụt chất dinh dưỡng quan trọng như protein, vitamin, khoáng chất và chất xơ. Thiếu chất dinh dưỡng có thể gây suy dinh dưỡng, suy giảm sức đề kháng và ảnh hưởng xấu đến chức năng cơ thể", bác sĩ Nguyễn Anh Tuấn phân tích.

Đồ ăn vặt như các loại hạt nhiều dầu, các loại bánh mứt kẹo, uống nước ngọt cũng sẽ cung cấp rất nhiều năng lượng cho cơ thể gây tăng cân.

PGS.TS.BS Nguyễn Trọng Hưng, Trưởng khoa Khám tư vấn dinh dưỡng người lớn (Viện Dinh dưỡng Quốc gia) cho rằng, dịp Tết có thể nhu cầu ăn tăng lên, nhưng đó chỉ là một trong số những nguyên nhân gây tăng cân, chứ không phải lý do chính. Thực tế, trong quá trình khám, rất nhiều bệnh nhân chia sẻ rằng, dù Tết cắt giảm khẩu phần ăn, thậm chí nhịn ăn nhưng vẫn bị tăng cân.

Việc nhiều người kiêng ăn cơm, thịt, bánh chưng nhưng vẫn tăng cân là do ăn vặt quá nhiều. Đồ ăn vặt như các loại hạt nhiều dầu, các loại bánh mứt kẹo, uống nước ngọt cũng sẽ cung cấp rất nhiều năng lượng cho cơ thể gây tăng cân. Cùng với đó, dịp Tết nhiều người lười vận động, khiến năng lượng tiêu hao ít, từ đó sẽ tích tụ lại trong cơ thể và gây tăng cân.

Theo các chuyên gia, việc giảm cân cấp tốc dù áp dụng phương pháp nào cũng gây ảnh hưởng đến cơ thể, điển hình nhất là rối loạn chức năng cơ thể, bao gồm hệ tiêu hóa, hệ thần kinh và hệ miễn dịch. Theo đó, việc ép giảm cân nhanh, trong thời gian ngắn, cơ thể không có thời gian thích nghi dần với thay đổi lớn trong chế độ ăn và mất cân nhanh chóng, điều này có thể gây ra các vấn đề sức khỏe như suy nhược, rối loạn chuyển hóa và rối loạn chức năng cơ thể khác.

Hơn nữa, giảm cân cấp tốc thường không bền vững trong thời gian dài. Khi quay trở lại chế độ ăn bình thường sau khi kết thúc quá trình giảm cân, cơ thể thường sẽ phản ứng bằng cách tiết ra hormone để khuyến khích tiếp tục ăn và lưu trữ chất béo. Kết quả là người giảm cân có thể trở lại cân nặng ban đầu hoặc thậm chí tăng cân hơn trước đó, dẫn đến hiện tượng yo-yo effect.

PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn cho biết, giảm cân cấp tốc ngoài làm rối loạn chức năng cơ thể, nó có thể gây tác động tâm lý tiêu cực, bao gồm cả cảm giác lo lắng, căng thẳng và áp lực về ngoại hình. Sự tập trung mạnh mẽ vào việc giảm cân nhanh có thể dẫn đến những mối quan tâm về cơ thể và hình dáng, cũng như gây ra rối loạn ăn uống và tạo ra mối quan hệ không lành mạnh với thức ăn dẫn tới stress, trầm cảm.

Giảm cân đúng cách sau Tết

Ăn đủ chất dinh dưỡng mới có sức khỏe tốt.

Bác sĩ Nguyễn Trọng Hưng cho biết, để giảm cân an toàn và mang lại hiệu quả cao, người giảm cân cần phải thực hiện ăn đủ 3 bữa mỗi ngày. Tuy nhiên, các bữa ăn có thể giảm lượng thực phẩm nạp vào, nhưng đảm bảo không giảm dưới 70% nhu cầu. Việc làm này giúp cơ thể có đủ năng lượng hoạt động, lại không gây tăng lượng calo. Ngoài ra, không ăn vặt, không dùng đồ uống có đường trong quá trình giảm cân, bởi đây là đồ có nhiều calo dễ gây tăng cân.

Sau Tết dù giảm cân cũng phải đảm bảo nguyên tắc ăn uống đó là ăn đa dạng, đủ các nhóm chất dinh dưỡng. Tuy nhiên, để năng lượng không nạp vào quá nhiều, mọi người hãy ăn rau củ quả trước, ăn cơm, thịt sau. Cách ăn này sẽ giúp dạ dày được lấp đầy trước, làm giảm cảm giác đói và thèm ăn, từ đó sẽ giảm được các thực phẩm sinh năng lượng nạp vào cơ thể.

Bác sĩ Nguyễn Trọng Hưng cho rằng, muốn giảm cân được hiệu quả thì ăn uống và tập luyện phải song hành với nhau. Theo đó, khi giảm bớt năng lượng nạp vào từ thức ăn, sau đó kết hợp hoạt động thể dục, thể thao thì năng lượng tích tụ sẽ tiêu hao nhiều và sớm đạt được hiệu quả. Việc lựa chọn môn thể thao là do nhu cầu, sở thích và tài chính của mỗi người.

"Mỗi ngày người bình thường nên tập ít nhất 30 phút, còn với người có nhu cầu giảm cân nên tập 1 tiếng/ngày. Các môn tập có thể thực hiện đó là bơi, đi bộ, chạy, đạp xe đạp, chơi cầu lông… tùy bản thân mỗi người lựa chọn", bác sĩ Nguyễn Trọng Hưng khuyến cáo.

Theo các huấn luyện viên thể thao, thời gian lý tưởng để tập luyện là 16-19h, giúp giảm cân, cơ bắp chắc khỏe, nghỉ ngơi sau 21h. Không nên kéo dài việc tập luyện đêm muộn trong thời gian dài, kể cả người khỏe mạnh, không có bệnh nền. Ngoài ra, mọi người cần ngủ đủ 7 tiếng mỗi đêm và từ 30 đến 60 phút buổi trưa để cơ thể phát triển, tránh stress, đau nhức đầu, mệt mỏi và dị hóa cơ. Tuyệt đối không tập quá nặng, tập xuyên đêm dẫn đến mệt mỏi, chấn thương, ảnh hưởng đến khả năng vận động sau này...

Theo các chuyên gia, việc áp dụng các phương pháp giảm cân khoa học, an toàn hiệu quả sẽ không đột phá mà cân nặng sẽ được giảm từ từ. Thông thường, một lộ trình giảm cân an toàn là giảm khoảng 5% tổng trọng lượng cơ thể trong 1 tháng. Ngoài ra, giới hạn giảm cân an toàn là mức giảm dưới 10% cân nặng trong 1 tháng hoặc không quá 1kg/tuần. Ở mức cao hơn, giảm cân nhanh sẽ rất nguy hiểm và để lại hậu quả lâu dài cho sức khỏe.