Vì sao đồ uống trên 65°C bị WHO cảnh báo gây ung thư?

Văn hóa thưởng thức đồ uống nóng đã ăn sâu vào tiềm thức của nhiều dân tộc trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Từ chén trà nóng tiếp khách đến ly cà phê đậm đặc để giữ sự tỉnh táo, chúng ta thường có xu hướng thưởng thức ngay khi chúng còn đang bốc hơi nghi ngút.

Quan niệm "ăn nóng uống sôi" đôi khi được xem là một cách để cảm nhận trọn vẹn hương vị. Tuy nhiên, các bằng chứng khoa học ngày càng cho thấy lợi ích này không thể bù đắp cho những rủi ro sức khỏe tiềm tàng mà nó mang lại.

Cảnh báo từ Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) thuộc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã chỉ ra mối liên hệ đáng lo ngại giữa việc tiêu thụ đồ uống siêu nóng và bệnh ung thư thực quản.

Ung thư thực quản có thể khởi phát từ những tổn thương nhiệt lặp đi lặp lại do thói quen uống đồ quá nóng.

Năm 2016, sau khi xem xét hơn 1.000 nghiên cứu, Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) đã đưa ra kết luận quan trọng: đồ uống rất nóng, ở nhiệt độ trên 65°C, được xếp vào danh sách các tác nhân "có thể gây ung thư cho con người" (Nhóm 2A).

Điều đáng chú ý là cảnh báo này không nhắm vào bản chất của đồ uống như cà phê hay trà, mà tập trung hoàn toàn vào yếu tố nhiệt độ. Nói cách khác, không phải cà phê hay trà gây ung thư, mà chính nhiệt độ "siêu nóng" của chúng khi tiêu thụ mới là tác nhân nguy hiểm.

Nhiệt độ hủy hoại thực quản như thế nào?

Thực quản là một ống cơ trơn nối từ hầu họng đến dạ dày, có lớp niêm mạc mỏng manh và nhạy cảm. Khi chúng ta uống một chất lỏng quá nóng, lớp niêm mạc này sẽ phải chịu một cú sốc nhiệt trực tiếp, dẫn đến một quá trình tổn thương vật lý lặp đi lặp lại.

Giáo sư Brant Oelschlager, bác sĩ phẫu thuật tại Đại học Washington, nhận định rủi ro ung thư thực quản sẽ tăng lên nếu một người sáng nào cũng uống cà phê nóng. 1Ông giải thích: "Thực quản bị 'đốt cháy' liên tục, các chấn thương lặp đi lặp lại và sự tái tạo niêm mạc dễ hình thành ung thư".

Lời giải thích này mô tả chính xác quá trình tổn thương nhiệt: chất lỏng quá nóng gây bỏng, viêm, buộc các tế bào phải phân chia và tái tạo không ngừng để chữa lành. Quá trình này làm tăng xác suất xảy ra lỗi trong sao chép DNA, tích tụ các đột biến gen và cuối cùng dẫn đến ung thư.

Một điểm cực kỳ quan trọng là khả năng chịu nhiệt của các bộ phận trong hệ tiêu hóa là khác nhau. Bác sĩ Trần Hải Tuyền cho biết, độ chịu nhiệt ở khoang miệng là 65-70°C, nhưng ở niêm mạc thực quản chỉ là 45-50°C, và niêm mạc dạ dày thậm chí còn thấp hơn, khoảng 40°C.

Vì vậy, một tình trạng nguy hiểm thường xảy ra: thực phẩm đi vào khoang miệng cho cảm giác không quá nóng nhưng thực chất lại có thể gây "bỏng" nghiêm trọng cho thực quản và dạ dày. Tình trạng này kéo dài không chỉ gây ung thư thực quản mà còn có thể dẫn đến viêm dạ dày, xói mòn dạ dày và làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày.

Một ly cà phê vừa pha có thể đạt tới 75–85°C, vượt ngưỡng an toàn 65°C mà WHO khuyến cáo.

Các số liệu từ thực tế càng củng cố cho cảnh báo này. Một nghiên cứu quy mô gần nửa triệu người trưởng thành tại Vương quốc Anh đã ghi nhận, những người uống nhiều trà hoặc cà phê ở mức “rất nóng” có nguy cơ mắc ung thư thực quản cao hơn đáng kể. Đặc biệt, riêng nhóm uống từ 8 cốc trở lên mỗi ngày có nguy cơ cao gấp gần 6 lần so với người không uống đồ nóng.

Nhận diện ngưỡng nhiệt độ nguy hiểm và cách phòng tránh hiệu quả

Mấu chốt của vấn đề nằm ở việc xác định "thế nào là quá nóng?". Ngưỡng nhiệt độ nguy hiểm mà IARC đưa ra là 65°C. Thông thường, cà phê hay trà vừa được pha có thể có nhiệt độ lên tới 75-85°C. Cảm giác phải "vừa thổi vừa uống" chính là dấu hiệu rõ ràng cho thấy đồ uống đang ở mức nhiệt độ không an toàn.

Vậy đâu là nhiệt độ lý tưởng? Một nghiên cứu từ Mỹ đã tính toán rằng nhiệt độ hoàn hảo cho cà phê là khoảng 57,8°C. Ở mức nhiệt này, đồ uống vừa giữ được trọn vẹn hương vị, vừa đảm bảo an toàn, tránh gây tổn thương cho thực quản.

Tin vui là việc đạt được mức nhiệt an toàn này không hề khó. Một nghiên cứu khác cho thấy, nhiệt độ của một đồ uống nóng có thể giảm từ 10-15°C chỉ trong vòng năm phút sau khi rót ra cốc. Để bảo vệ sức khỏe, việc thay đổi thói quen là vô cùng cần thiết.

Quy tắc vàng là hãy kiên nhẫn chờ đợi. Chỉ cần chờ khoảng 5 phút sau khi pha hoặc nhận đồ uống, nhiệt độ của nó sẽ giảm xuống ngưỡng an toàn (dưới 60°C).

Luôn kiểm tra trước khi uống. Thay vì uống một ngụm lớn, hãy nhấp một ngụm nhỏ để cảm nhận nhiệt độ. Nếu bạn thấy nó vẫn còn quá nóng và gây khó chịu cho miệng, hãy tiếp tục chờ thêm.

Hãy từ bỏ thói quen "vừa thổi vừa uống". Hành động này cho thấy bạn đang cố gắng dung nạp một chất lỏng ở nhiệt độ cao hơn mức cơ thể có thể chịu đựng một cách thoải mái. Hãy để nó nguội tự nhiên.

Bạn cũng có thể chủ động làm nguội. Đối với cà phê hoặc trà, thêm một chút sữa nguội hoặc một viên đá nhỏ cũng là cách hiệu quả để giảm nhiệt độ nhanh chóng.

Cần nhấn mạnh rằng, việc từ bỏ đồ uống nóng không có nghĩa là bạn phải từ bỏ cà phê hay trà. Cả hai loại đồ uống này ở nhiệt độ hợp lý đều chứa chất chống oxy hóa và mang lại nhiều lợi ích. Vấn đề chỉ nằm ở nhiệt độ. Bằng cách điều chỉnh một thói quen nhỏ, bạn không chỉ thưởng thức được hương vị trọn vẹn hơn mà còn chủ động bảo vệ cơ thể khỏi những rủi ro không đáng có.

Những biến chứng bị bỏ quên của bệnh tiểu đường

Tác dụng của gừng với huyết áp và cholesterol

Để trẻ “nghịch bẩn”: Liều thuốc tự nhiên cho miễn dịch và hạnh phúc