Ve sầu – đặc sản lạ gây tranh cãi vì lý do ít ai ngờ

Vì sức khỏe cộng đồng 12/05/2025 16:49

Dù giàu dinh dưỡng và được xem là món lạ hấp dẫn, các đặc sản có nguồn gốc từ côn trùng vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ, trong đó có cả nguy cơ ngộ độc nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng nếu không được chế biến đúng cách.

Từ nguyên liệu đan lát thành món ăn đặc sản Độc lạ đặc sản bún sông chỉ có ở Đà Nẵng OCOP Ninh Bình - “Chìa khóa” đánh thức đặc sản, gìn giữ văn hóa

Đặc sản đắt tiền, tiềm ẩn nguy cơ

Ve sầu – đặc sản lạ gây tranh cãi vì lý do ít ai ngờ

Ve sầu có giá đắt đỏ, giàu protein nhưng lại rất nguy hiểm vì dễ nhiễm nấm.

Mỗi khi mùa hè đến, tiếng ve sầu râm ran khắp phố phường, như một bản nhạc báo hiệu sự chuyển mùa. Ít ai biết rằng, những "nhạc công mùa hè" này lại trở thành món đặc sản được nhiều người săn lùng. Trên các nền tảng mạng xã hội, ve sầu, đặc biệt là nhộng ve hay còn gọi là ve sữa, được chào bán rầm rộ với giá không hề rẻ, có nơi lên tới cả triệu đồng mỗi kg. Mặc dù thuộc nhóm côn trùng, nhưng ve sầu lại được biết đến với giá trị dinh dưỡng cao, trở thành một món ăn "lạ mà quen" trong thực đơn của những tín đồ ẩm thực thích khám phá.

Nhộng ve sầu, hay ve sữa, chứa hàm lượng protein vượt trội so với nhiều loại thịt động vật và trứng. Một nghiên cứu của Hiệp hội Dinh dưỡng Quốc tế chỉ ra rằng, mỗi 100 gram ve sầu cung cấp 71,9 gram protein, 10,9 gram carbohydrate, 30 mg kali, 17 mg kẽm, và các axit amin thiết yếu như leucine, valine – những chất rất quan trọng cho việc phát triển cơ bắp và duy trì chức năng cơ thể. Đây là nguồn dinh dưỡng lý tưởng cho những ai tập thể dục và thể thao, giúp tăng cường sức khỏe và phục hồi nhanh chóng sau khi vận động. Hơn thế nữa, nhộng ve sầu còn chứa nhiều vitamin B, hỗ trợ hệ thần kinh và tăng cường năng lượng cho cơ thể.

Không chỉ giàu protein và vitamin, nhộng ve sầu còn cung cấp các axit amin quan trọng cho cơ thể. Những chất này đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì chức năng cơ thể, giúp phát triển tế bào, tăng trưởng cơ bắp và phục hồi mô. Thậm chí, một số nghiên cứu còn cho rằng nhộng ve sầu có thể hỗ trợ hệ tiêu hóa và tăng cường hệ miễn dịch. Tuy nhiên, mặc dù giàu dinh dưỡng, nhưng món ăn này cũng tiềm ẩn những nguy cơ sức khỏe đáng lo ngại.

Trong suốt cuộc đời của mình, ve sầu phần lớn sống dưới lòng đất – nơi chứa nhiều dưỡng chất nhưng cũng không thiếu các mối nguy hiểm. Môi trường này có thể là nơi chứa các bào tử nấm độc, dễ dàng xâm nhập vào cơ thể côn trùng. Khi gặp điều kiện thích hợp, những bào tử này phát triển mạnh và có thể gây ngộ độc nghiêm trọng nếu không được chế biến đúng cách. Thực tế đã ghi nhận những trường hợp ngộ độc nặng sau khi ăn nhộng ve sầu, với các triệu chứng có thể rất nguy hiểm, thậm chí dẫn đến tử vong.

Một trong những lý do khiến ve sầu trở thành món ăn nguy hiểm là do quá trình phát triển của chúng dưới lòng đất, nơi dễ dàng tiếp xúc với các loại nấm độc. Những loại nấm này có thể gây viêm nhiễm trong cơ thể người khi ăn phải. Nếu không chế biến đúng cách, nấm độc có thể gây ra các triệu chứng từ nhẹ như buồn nôn, chóng mặt, đến những tình huống nghiêm trọng như sốc, tổn thương nội tạng và tử vong. Chính vì vậy, dù ve sầu có giá trị dinh dưỡng cao, nhưng việc chế biến đúng cách là vô cùng quan trọng để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.

Những lưu ý khi chế biến ve sầu để bảo vệ sức khỏe

Ngoài nguy cơ ngộ độc, ve sầu còn dễ bị dị ứng gây nguy hiểm khi dùng.

Theo GS.TS Bùi Công Hiển, nguyên Giám đốc Trung tâm Ứng dụng Côn trùng học, nhộng ve sầu bị nhiễm nấm thường có hình dáng khác thường với đầu nhỏ và phần đuôi hơi phình ra. Nếu không nhận diện đúng và chế biến cẩn thận, chỉ cần một vài con có thể gây ngộ độc cấp tính, với các triệu chứng như buồn nôn, co giật, thậm chí là hôn mê sâu. Nguy cơ tử vong càng cao nếu ăn kèm rượu bia – một yếu tố phổ biến trong các bữa tiệc.

Ngoài mối nguy nấm độc, ve sầu còn có thể gây dị ứng với những người có cơ địa nhạy cảm. Dù đã qua chế biến kỹ lưỡng, một số protein trong cơ thể côn trùng vẫn có thể kích hoạt phản ứng dị ứng nghiêm trọng. Để giảm thiểu nguy cơ, các chuyên gia khuyên người dân không nên ăn côn trùng lạ, nhộng chết hoặc có màu sắc bất thường. Khi mua ve sầu, chọn loại còn sống và tươi, đảm bảo hình dáng tự nhiên. Quá trình sơ chế cần phải được thực hiện một cách tỉ mỉ: ngâm ve sầu trong nước muối ấm hoặc nước vôi loãng để kích thích thải độc, loại bỏ cánh, chân, đầu, vòi, và đặc biệt là ruột – nơi dễ chứa nhiều vi khuẩn và ký sinh trùng.

Tiến sĩ Nguyễn Văn Dũng – Trưởng khoa Côn trùng tại Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương – cảnh báo: “Chúng ta không bao giờ nên ăn ve sầu sống hoặc chưa chín kỹ. Dù là đặc sản, nhưng nếu không chế biến đúng cách, nguy cơ ngộ độc rất cao. Đặc biệt, sức khỏe luôn phải được đặt lên hàng đầu. Nếu bạn có cơ địa dị ứng hoặc chưa từng thử, hãy cẩn trọng – hoặc đơn giản là chọn món khác an toàn hơn cho bữa ăn hè.”

Chuyên gia khuyến cáo rằng việc chế biến ve sầu yêu cầu sự cẩn trọng tuyệt đối. Nếu được chế biến đúng cách, ve sầu có thể trở thành món ăn bổ dưỡng, nhưng hai yếu tố cần lưu ý chính là nhiễm nấm và dị ứng. Để đảm bảo an toàn, người tiêu dùng nên loại bỏ hoàn toàn các bộ phận như ruột và các phần khác của côn trùng, vì đây là nơi chứa nhiều ký sinh trùng có thể gây hại.

Ngoài việc loại bỏ bộ phận nguy hiểm, việc lựa chọn nguyên liệu tươi ngon cũng rất quan trọng. Những con ve sầu có hình dáng hoặc màu sắc khác lạ, hoặc đã chết sẽ không đảm bảo chất lượng và độ an toàn. Để đảm bảo ve sầu an toàn, hãy mua từ những nguồn uy tín, nơi có quy trình thu hoạch và bảo quản nghiêm ngặt. Ve sầu cần được ngâm vào nước muối ấm hoặc nước vôi để thải độc, và các bộ phận như ruột, cánh, chân, đầu, vòi cần được làm sạch hoàn toàn.

Đặc biệt với những người có cơ địa nhạy cảm hoặc có tiền sử dị ứng với côn trùng, việc thử ve sầu phải hết sức thận trọng. Nếu có bất kỳ dấu hiệu dị ứng nào như ngứa, sưng tấy hay khó chịu, hãy ngừng ăn ngay và tìm sự trợ giúp y tế. Bên cạnh đó, khi chế biến ve sầu với rượu bia, người tiêu dùng cần lưu ý vì sự kết hợp này có thể làm tăng nguy cơ ngộ độc.

Mặc dù ve sầu là món ăn độc đáo và giàu dinh dưỡng, nhưng không thể phủ nhận rằng nó tiềm ẩn những nguy cơ sức khỏe không thể lường trước. Những ai yêu thích ẩm thực lạ, muốn thử những đặc sản từ côn trùng, cần phải hết sức cẩn thận trong quá trình chế biến để bảo vệ sức khỏe. Nhiều người đã phải trả giá đắt vì thiếu chú ý đến quy trình an toàn, dẫn đến hậu quả đáng tiếc. Tuy nhiên, khi chế biến đúng cách, món ve sầu vẫn có thể trở thành một đặc sản thú vị, bổ dưỡng, mang lại nhiều lợi ích cho cơ thể mà không gây nguy hiểm. Với những lưu ý này, bạn có thể thưởng thức món ăn này một cách an toàn, mà không lo ngại về các rủi ro tiềm ẩn.