Ngành đồ uống kiến nghị 5 giải pháp tháo gỡ vướng mắc khi triển khai EPR

Doanh nghiệp chủ động tham gia nhưng còn vướng mắc

Hội thảo “Thúc đẩy hoạt động tái chế bao bì đồ uống hiệu quả và bền vững tại Việt Nam” do Báo Nông nghiệp và Môi trường, Cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) phối hợp cùng VBA tổ chức. Các doanh nghiệp đã tập trung thảo luận về khó khăn trong quá trình thực hiện EPR.

Theo bà Chu Thị Vân Anh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký VBA, hơn 60% doanh nghiệp ngành đồ uống mới tiếp cận quy định EPR từ năm 2022. Dù đa số ủng hộ, hơn 80% thừa nhận gặp khó khăn, chủ yếu liên quan đến chi phí, tìm đối tác tái chế phù hợp và thiếu nhân lực chuyên trách.

Khi EPR chính thức áp dụng từ năm 2024, phần lớn doanh nghiệp đã nắm rõ quy định, tham gia tập huấn và lựa chọn các hình thức tuân thủ. Khoảng 80% doanh nghiệp (chủ yếu là nhỏ và vừa) chọn hình thức đóng quỹ; 20% kết hợp đóng quỹ với sáng kiến nội bộ; gần 10% ủy quyền cho đơn vị tái chế.

Nhiều mô hình tuần hoàn bao bì đã được triển khai: tái chế 850 tấn lon nhôm, tái sử dụng nhiều lần chai thủy tinh trong sản xuất bia, tái tuần hoàn két nhựa và bao bì nhựa. Đặc biệt, mô hình “từ lon nhôm đến lon nhôm” của Heineken cho thấy doanh nghiệp có thể sáng tạo và chủ động thực hiện trách nhiệm môi trường.

Tuy vậy, còn nhiều vướng mắc. Với hình thức đóng quỹ, doanh nghiệp lo ngại chưa có cơ chế xác nhận nghĩa vụ rõ ràng, trong khi việc sử dụng Quỹ Bảo vệ môi trường cần được giám sát minh bạch. Với hình thức tự tổ chức hoặc ủy quyền, doanh nghiệp nhỏ gặp khó khăn về hạ tầng và nguồn lực, đồng thời tiềm ẩn rủi ro khi phụ thuộc đối tác tái chế.

Ngành đồ uống kiến nghị 5 giải pháp tháo gỡ vướng mắc khi triển khai EPR

Năm kiến nghị từ Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam

Từ thực tiễn triển khai, VBA kiến nghị:

Khuyến khích sử dụng bao bì tái chế, nhất là nhựa tái chế (rPET).

Tính chi phí EPR vào chi phí hợp lý để thuận lợi cho doanh nghiệp khi quyết toán.

Điều chỉnh tỉ lệ tái chế phù hợp năng lực thực tế, tránh tạo gánh nặng.

Dành một phần Quỹ EPR cho đầu tư hạ tầng và công nghệ tái chế, nâng cao hiệu quả thu gom, xử lý bao bì.

Ưu đãi cho doanh nghiệp tích hợp chuỗi giá trị (thu gom, tái chế, sử dụng bao bì tái chế), miễn trừ một phần trách nhiệm thu gom độc lập.

Ngành đồ uống là một trong những lĩnh vực phát sinh lượng bao bì lớn nhất

Hoàn thiện chính sách, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn

Ông Hồ Kiên Trung, Phó Cục trưởng Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho biết ngành đồ uống là một trong những lĩnh vực phát sinh lượng bao bì lớn nhất. Trong bối cảnh Việt Nam thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, tái chế bao bì là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng.

Luật Bảo vệ môi trường 2020 cùng các nghị định và thông tư liên quan đã tạo hành lang pháp lý cơ bản cho EPR. Sau hơn 3 năm, tỷ lệ tái chế tăng, nhiều loại chất thải có giá trị kinh tế được xuất khẩu. Tuy nhiên, bao bì thủy tinh, lon nhôm hay hộp giấy nhiều lớp vẫn chưa được xử lý triệt để; mô hình “từ chai nhựa ra chai nhựa” chưa triển khai trong nước, phải xuất khẩu sang Thái Lan, Singapore, làm tăng chi phí.

Theo ông Trung, cần phát triển công nghiệp tái chế ngay tại Việt Nam để tận dụng nguồn tài nguyên thứ cấp, giảm phụ thuộc vào nhập khẩu và xuất khẩu. Hiện một số doanh nghiệp nước ngoài đã đăng ký đầu tư khu công nghiệp tái chế, dự kiến khởi công trong năm tới.

Ngành tái chế bao bì Việt Nam đứng trước cơ hội lớn nhưng cũng đối diện nhiều thách thức. Cục Môi trường khẳng định sẽ tiếp tục lắng nghe ý kiến từ doanh nghiệp, hiệp hội và chuyên gia để điều chỉnh chính sách theo hướng minh bạch, khả thi và hiệu quả.

Kinh tế tuần hoàn là con đường phát triển tất yếu. Với sự đồng hành của Nhà nước và sự chủ động từ doanh nghiệp, EPR hứa hẹn sẽ trở thành nền tảng quan trọng cho sự phát triển bền vững và hội nhập quốc tế của ngành công nghiệp tái chế Việt Nam.