Bộ Nông nghiệp và Môi trường chỉ đạo khẩn gỡ “điểm nghẽn” xét nghiệm sầu riêng xuất khẩu

Hàng nghìn tấn sầu riêng đang chín rộ nhưng không thể xuất khẩu, nhiều vườn rụng đầy trái, thương lái ngừng mua… Nguyên nhân được xác định là do nhiều phòng xét nghiệm phục vụ xuất khẩu sầu riêng bị tạm dừng hoạt động, khiến toàn bộ quy trình kiểm tra dư lượng hóa chất bị gián đoạn.

Trước tình hình đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tổ chức cuộc họp khẩn với các đơn vị kiểm nghiệm trên cả nước để tìm biện pháp tháo gỡ, hỗ trợ doanh nghiệp và nông dân.

Từ đầu tháng 10 đến nay, nhiều phòng thử nghiệm được chỉ định để kiểm tra dư lượng Cadimi và Vàng O – điều kiện bắt buộc để sầu riêng được thông quan sang Trung Quốc – đồng loạt tạm dừng để bảo trì, sửa chữa hoặc chờ được công nhận lại. Việc này khiến quy trình kiểm nghiệm bị ngưng trệ, hàng loạt container sầu riêng xuất khẩu bị kẹt lại tại kho và cửa khẩu.

Ông Lê Anh Trung, Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk, cho biết: “Hiện có gần 2.000 container sầu riêng tồn ở các kho lạnh và cửa khẩu. Doanh nghiệp phải ngừng thu mua, còn nông dân thì thiệt hại vì trái chín rụng đầy vườn, bán cũng không ai mua”.

Theo Hiệp hội, toàn tỉnh Đắk Lắk đang bước vào vụ thu hoạch chính, dự kiến kéo dài thêm khoảng 3 – 4 tuần. Nếu không kịp thời khơi thông khâu kiểm nghiệm, hàng trăm hộ dân có thể mất trắng vì trái chín quá lứa.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường chỉ đạo khẩn gỡ “điểm nghẽn” xét nghiệm sầu riêng xuất khẩu

Bộ yêu cầu mở tối đa công suất, không để đứt gãy chuỗi xuất khẩu

Tại cuộc họp khẩn, Bộ Nông nghiệp và Môi trường yêu cầu các phòng kiểm nghiệm phải hoạt động hết công suất, bố trí nhân lực tăng ca để phục vụ doanh nghiệp và nông dân. Bộ cũng chỉ đạo các địa phương sớm xử lý hồ sơ cấp mới hoặc gia hạn cho các phòng xét nghiệm đã hết hạn, đồng thời rà soát toàn bộ hệ thống để xác định đơn vị nào còn năng lực hoạt động, đơn vị nào đang tạm dừng.

Đại diện Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật nhấn mạnh:

“Các trung tâm kiểm nghiệm phải chịu trách nhiệm với 148.000 ha sầu riêng của cả nước, sản lượng dự kiến hơn 1,5 triệu tấn. Nếu cần, Bộ sẽ cử cán bộ xuống tận địa phương hướng dẫn để việc xét nghiệm không bị gián đoạn”.

Theo thống kê của Bộ, đến ngày 18/10, cả nước có 24 phòng kiểm nghiệm được Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) công nhận đủ điều kiện kiểm tra dư lượng Cadimi và Vàng O. Tổng năng lực xử lý mẫu đạt 3.200 mẫu/ngày, lý thuyết đủ đáp ứng nhu cầu, nhưng do nhiều đơn vị đang tạm nghỉ nên thực tế bị thiếu hụt cục bộ.

Doanh nghiệp “ngồi trên đống lửa”, nông dân chịu thiệt

Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu tại Đắk Lắk cho biết, họ phải tạm ngừng thu mua từ ngày 21/10 vì không có phòng xét nghiệm tiếp nhận mẫu. Thiếu giấy kiểm nghiệm, hàng không thể thông quan. Một số đơn vị buộc phải chuyển hướng tiêu thụ trong nước hoặc tách múi để giảm thiệt hại.

“Chúng tôi có hàng chục container bị kẹt hơn 10 ngày. Hàng nằm kho lâu ngày, chi phí phát sinh lớn, rủi ro hư hỏng rất cao”, giám đốc một doanh nghiệp chia sẻ.

Trước thực trạng này, Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk đã gửi văn bản kiến nghị lên Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cùng UBND tỉnh, đề nghị khẩn trương tháo gỡ khó khăn trong khâu kiểm nghiệm, tránh để đứt gãy chuỗi xuất khẩu.

Các chuyên gia cho rằng, đây là bài học quan trọng về quản lý chuỗi giá trị xuất khẩu nông sản. Việc gián đoạn tạm thời của các phòng xét nghiệm – dù chỉ vài ngày – cũng đủ khiến toàn bộ hệ thống xuất khẩu bị “đóng băng”.

Do đó, ngoài chỉ đạo khẩn, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần sớm xây dựng cơ chế dự phòng, có quy trình cấp phép nhanh trong trường hợp khẩn cấp, cũng như hỗ trợ tài chính để các phòng xét nghiệm nâng cấp, duy trì hoạt động ổn định.

Nếu vấn đề được xử lý sớm, Việt Nam sẽ vừa đảm bảo tiến độ xuất khẩu vụ sầu riêng 2025, vừa giữ được uy tín của nông sản Việt trên thị trường Trung Quốc – đối tác chiếm hơn 90% lượng sầu riêng xuất khẩu hiện nay.