Khuyến nông cơ sở - “Cánh tay nối dài” giúp nông dân chuyển mình số hóa

Khuyến nông cơ sở – “cánh tay nối dài” của nông dân

Phát biểu tại Diễn đàn, chị Vương Thị Thương, nông dân VietGAP xuất sắc, chuyên sản xuất hồng treo gió tại Lạng Sơn, bày tỏ lo ngại về việc hoạt động thú y, khuyến nông ở địa phương còn hạn chế, khiến việc sản xuất nhiều khi bị gián đoạn. Chị mong muốn Bộ Nông nghiệp và Môi trường sớm có giải pháp củng cố lực lượng này, giúp nông dân được hỗ trợ kịp thời, đặc biệt trong các mô hình chăn nuôi tuần hoàn hữu cơ.

Trả lời kiến nghị trên, ông Lê Quốc Thanh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, cho biết: việc phân cấp mạnh mẽ trong thời gian qua đã đưa hệ thống khuyến nông về gần dân hơn. Theo Thông tư số 60 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, hệ thống khuyến nông được tổ chức lại theo hai cấp, xóa bỏ trạm khuyến nông huyện và bố trí mỗi xã có hai cán bộ khuyến nông thuộc biên chế dịch vụ công, bảo đảm “khuyến nông có mặt ở mọi nơi nông dân cần”.

Khuyến nông cơ sở - “Cánh tay nối dài” giúp nông dân chuyển mình số hóa

Ông Thanh cho biết Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang tập trung triển khai ba nhóm giải pháp trọng tâm:

Một là, kiện toàn tổ chức và nguồn lực cho khuyến nông, thú y cơ sở, phối hợp với địa phương để bố trí đầy đủ nhân sự, chế độ đãi ngộ phù hợp.

Hai là, nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng số cho lực lượng cơ sở, tăng cường đào tạo, ứng dụng công nghệ số trong giám sát dịch bệnh, dự báo sản xuất và truy xuất nguồn gốc nông sản.

Ba là, đẩy mạnh liên kết giữa khuyến nông – thú y với hợp tác xã, doanh nghiệp và nhà khoa học; hình thành các tổ kỹ thuật cộng đồng để chuyển giao khoa học – công nghệ hiệu quả hơn.

Bộ trưởng Trần Đức Thắng nhấn mạnh, việc đưa lực lượng khuyến nông về cấp xã là bước đi quan trọng nhằm giảm tầng nấc trung gian và tăng tính kết nối với nông dân. Hiện mới có 7/34 tỉnh, thành phố hoàn tất sắp xếp hệ thống mới; Bộ đang đôn đốc các địa phương còn lại sớm thành lập đơn vị công lập cấp xã để tiếp nhận và quản lý cán bộ khuyến nông, thú y, đảm bảo hoạt động đồng bộ, hiệu quả.

Đẩy mạnh chuyển đổi số và chuẩn hóa vùng trồng

Từ thực tế sản xuất, bà Bùi Thị Hiếu, Giám đốc Hợp tác xã sản xuất và tiêu thụ nông sản sạch Biên Sơn (Hà Nội), kiến nghị Nhà nước cần sớm có chính sách đào tạo kỹ năng số cho nông dân và cán bộ hợp tác xã; đồng thời xây dựng cơ sở dữ liệu vùng nguyên liệu để quản lý mã số vùng trồng, phục vụ cả thị trường trong nước và xuất khẩu.

Bà Hiếu cũng cho rằng việc ứng dụng công nghệ và mã số hóa vùng trồng là yếu tố then chốt giúp nông sản Việt Nam duy trì thị phần tại các thị trường lớn, nhất là khi Nghị định 280 của Tổng cục Hải quan Trung Quốc (thay thế Nghị định 248) sẽ có hiệu lực từ ngày 1/6/2026 với nhiều quy định chặt chẽ hơn về quản lý chuỗi sản xuất, chế biến và bảo quản nông sản.

Giải đáp kiến nghị này, ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ Thực vật, cho biết việc quản lý mã số vùng trồng đã được quy định tại Điều 64 Luật Trồng trọt, xem đây là công cụ định danh vùng sản xuất, phục vụ truy xuất nguồn gốc và đảm bảo an toàn thực phẩm.

Theo ông Đạt, các yêu cầu quản lý mã số vùng trồng gồm: Tuân thủ nghiêm quy định về giống, thuốc và phân bón; Áp dụng tiêu chuẩn VietGAP hoặc GlobalGAP; Ghi chép, giám sát sinh vật gây hại, đảm bảo quy chuẩn pháp luật; Được cơ quan có thẩm quyền cấp mã số và cập nhật vào cơ sở dữ liệu quốc gia.

Hiện Cục Trồng trọt và Bảo vệ Thực vật đã xây dựng phần mềm quản lý mã số vùng trồng, giúp địa phương và doanh nghiệp dễ dàng cập nhật, theo dõi và công bố thông tin vùng sản xuất cũng như danh sách cơ sở đóng gói xuất khẩu.

Về Nghị định 280 của Trung Quốc, ông Đạt cho biết đây là quy định mới nhằm quản lý rủi ro an toàn thực phẩm theo chuỗi, và Cục đang phối hợp với cơ quan chức năng phía Trung Quốc để hướng dẫn cụ thể các bước đăng ký, chứng nhận và giám sát, bảo đảm nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp Việt Nam tuân thủ đầy đủ yêu cầu, duy trì ổn định xuất khẩu.

Việc củng cố hệ thống khuyến nông, thú y cơ sở và thúc đẩy chuyển đổi số trong sản xuất nông nghiệp sẽ là nền tảng để người nông dân Việt Nam không chỉ “giỏi canh tác”, mà còn chủ động làm chủ công nghệ, quản trị dữ liệu và thị trường, bắt kịp xu hướng nông nghiệp hiện đại toàn cầu.