Dâu tằm – Loại quả quý hay “con dao hai lưỡi”?

Dâu tằm (Morus alba) là loại quả dân dã quen thuộc – không chỉ góp mặt trong ẩm thực mà còn được đánh giá là vị thuốc quý trong cả Đông và Tây y. Thế nhưng, vào mùa hè, nếu sử dụng không đúng cách, loại quả tưởng như lành tính này lại tiềm ẩn không ít nguy cơ cho sức khỏe.

Dâu tằm là loại quả dân dã quen thuộc.

Nguồn dinh dưỡng quý giá

Theo Viện Dược liệu (Bộ Y tế), quả dâu chín chứa đến 84,7% nước, 9,2% đường tự nhiên (gồm glucose, fructose), cùng các axit hữu cơ (malic, succinic), protit, tanin, caroten và vitamin C. Khi chuyển sang màu đen sẫm – trạng thái chín hoàn toàn, dâu tằm đạt hàm lượng dinh dưỡng cao nhất, giàu vitamin nhóm B, C, K, beta-carotene cùng khoáng chất thiết yếu như sắt, canxi, magie, kali, phốt pho, đồng và chất xơ.

Đặc biệt, loại quả này chứa hợp chất chống oxy hóa mạnh như resveratrol – có khả năng bảo vệ mạch máu, phòng ngừa đột quỵ nhờ làm giãn mạch và giảm huyết áp. Một nghiên cứu từ Trường Đại học Khoa học Y tế Texas (Mỹ) còn ghi nhận resveratrol giúp kéo dài tuổi thọ, cải thiện trí nhớ, bảo vệ hệ thần kinh và hỗ trợ điều trị Alzheimer.

Trong Đông y, dâu tằm được xếp vào nhóm dược liệu bổ âm, dưỡng huyết, hỗ trợ chức năng thận, gan, tim, giúp an thần, cải thiện mất ngủ, chóng mặt, thiếu máu, tóc bạc sớm, viêm dạ dày và viêm gan.

Mặt trái của loại quả tưởng như “lành tính”

Tuy nổi tiếng với công dụng bổ dưỡng, dâu tằm – đặc biệt là nước dâu ngâm đường phổ biến vào mùa hè – vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro sức khỏe nếu dùng không đúng cách.

Làm suy giảm chức năng thận

Dâu tằm chứa lượng kali khá cao. Nếu tiêu thụ quá mức, nhất là ở người bị suy thận, có thể gây rối loạn điện giải, dẫn đến mệt mỏi, tê bì tay chân, rối loạn nhịp tim, thậm chí chảy máu trong.

Dâu tằm chứa lượng kali khá cao.

Gây rối loạn tiêu hóa

Việc lạm dụng dâu tằm tươi, nước ngâm hoặc mứt có thể dẫn đến đầy bụng, khó tiêu, tiêu chảy, nôn ói. Đặc biệt, người dị ứng với nhựa cây hoặc mủ dâu có thể bị kích ứng dạ dày, gây đau âm ỉ.

Cản trở hấp thu carbohydrate

Một nghiên cứu đăng trên Tạp chí Dinh dưỡng Lâm sàng Hoa Kỳ cho thấy chiết xuất từ lá và quả dâu có thể ức chế enzyme tiêu hóa carbohydrate, ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa đường, đặc biệt ở người đang điều trị tiểu đường.

Làm hạ đường huyết đột ngột

Nước dâu rất thích hợp với người huyết áp cao, nhưng lại không phù hợp cho người huyết áp thấp hoặc đang dùng thuốc hạ đường huyết. Sau khi dùng, có thể xảy ra các triệu chứng như: đói cồn cào, run tay, chóng mặt, vã mồ hôi, lú lẫn…

Ai cần thận trọng khi dùng dâu tằm?

Theo bác sĩ Đông y Nguyễn Quốc Oai, do có tính hàn, dâu tằm không nên dùng cho người hay lạnh bụng, tiêu chảy, viêm loét dạ dày. Ngoài ra:

Người đang dùng thuốc an thần, trị gout, chống trầm cảm, hoặc tiểu đường cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng.

Bà bầu nên tham khảo ý kiến chuyên gia sản khoa trước khi đưa dâu tằm vào thực đơn.

Tuyệt đối tránh sử dụng dụng cụ kim loại (đồng, nhôm, sắt) khi nấu hay bảo quản nước dâu. Nên dùng nồi đất, tráng men hoặc bình thủy tinh.

Những lưu ý khi sử dụng nước dâu tằm

Để tận dụng lợi ích mà vẫn an toàn, người tiêu dùng cần lưu ý:

Không dùng quả dâu đã chín nẫu, dập nát.

Không nên ăn quá 40g dâu tươi/ngày.

Rửa dâu kỹ với nước muối loãng trong ít nhất 10 phút trước khi dùng.

Không ăn dâu tằm ngay sát bữa chính. Nên dùng trước ăn từ 30 phút – 1 giờ.

Bảo quản nước dâu trong bình thủy tinh, tránh ánh nắng trực tiếp.

Những điều cần lưu ý khi ăn sầu riêng

Nông sản Việt vững bước trên hành trình chất lượng

Kombucha – Thức uống lên men từ trà, lợi khuẩn và hàng loạt lợi ích cho sức khỏe