Xì dầu 2S: Đột phá từ đậu đen xanh lòng và rễ ngưu bàng, khẳng định giá trị dược liệu trong thực phẩm Việt

Đề tài nghiên cứu phát triển sản phẩm nước chấm Xì dầu 2S từ hạt đậu đen xanh lòng, rễ ngưu bàng và đường thốt nốt của Dược sĩ Nguyễn Thanh Tuyền (Hợp tác xã Bảo tồn và Phát triển Dược liệu Sóc Sơn) đạt Giải Ba Hội thi Sáng tạo Kỹ thuật TP Hà Nội lần thứ II (2024-2025).

Xì dầu 2S: Hành trình kết hợp khoa học và nông nghiệp xanh

Sản phẩm Xì dầu 2S là minh chứng rõ nét cho sự đầu tư nghiêm túc vào nghiên cứu khoa học ứng dụng trong nông nghiệp. Xuất phát từ Hợp tác xã Bảo tồn và Phát triển Dược liệu Sóc Sơn (Thành viên của Hội Khoa học các Sản phẩm thiên nhiên Việt Nam), đội ngũ nghiên cứu, đứng đầu là Dược sĩ Nguyễn Thanh Tuyền đã dành nhiều tâm huyết để "biến hóa" các nguyên liệu tự nhiên giàu dưỡng chất thành một loại nước chấm độc đáo.

Việc đạt Giải Ba tại Hội thi Sáng tạo Kỹ thuật TP Hà Nội lần thứ II (2024-2025) là sự ghi nhận xứng đáng cho đề tài: Nghiên cứu phát triển nước chấm Xì dầu 2S từ hạt đậu đen xanh lòng, rễ ngưu bàng và đường thốt nốt. Đề tài này nằm trong số 980 đề tài tham dự và là một trong 52 giải pháp kỹ thuật xuất sắc được tôn vinh. Sự kiện Tổng kết và trao giải long trọng vào tối ngày 13/11 đã chính thức đưa Xì dầu 2S lên tầm cao mới, không chỉ là sản phẩm đặc trưng của địa phương (Sóc Sơn) mà còn là giải pháp kỹ thuật có tính đột phá.

Dược sĩ Nguyễn Thanh Tuyền bày tỏ niềm vui mừng khi thành quả nghiên cứu của Hợp tác xã được Ban tổ chức Hội thi đánh giá cao. "Đây là sự khích lệ lớn lao, khẳng định hướng đi đúng đắn của chúng tôi trong việc đưa giá trị dược liệu vào đời sống ẩm thực hàng ngày. Sản phẩm đã có mặt trên thị trường 2 năm và nhận được phản hồi tích cực từ người tiêu dùng, càng củng cố niềm tin vào hướng đi "thực phẩm từ dược liệu".

Dược sĩ Nguyễn Thanh Tuyền cho biết, sản phẩm xì dầu 2S trước đây đã được huyện Sóc Sơn công nhận là sản phẩm đặc trưng của địa phương. “Dược liệu Sóc Sơn tạo không gian, tạo công ăn việc làm cho người dân và mong muốn đưa những bài thuốc, dược liệu quý vào món ăn của người Việt”, Dược sĩ Nguyễn Thanh Tuyền chia sẻ.

Với việc nghiên cứu tạo ra Xì dầu 2S Dược sĩ Nguyễn Thanh Tuyền mong muốn tạo công ăn việc làm cho người dân.

Đột phá khoa học: Sự khác biệt làm nên giá trị dinh dưỡng

Giá trị cốt lõi của Xì dầu 2S nằm ở cơ sở khoa học vững chắc. Đề tài bắt nguồn từ quá trình thủy phân protein, nguyên lý cơ bản trong sản xuất xì dầu. Dưới tác động của enzyme protease, protein được chuyển hóa thành pepton, peptide và cuối cùng là các axit amin, tạo nên hương vị tự nhiên và giá trị dinh dưỡng vượt trội.

Điểm đột phá quan trọng nhất là sự kết hợp lần đầu tiên của hạt đậu đen xanh lòng và rễ cây ngưu bàng trong cùng một sản phẩm. Cả hai nguyên liệu này đều được biết đến là giàu dưỡng chất và có hoạt tính sinh học cao. Để chứng minh các hoạt chất quý trong đậu đen và rễ ngưu bàng vẫn còn nguyên giá trị sau quá trình lên men, nhóm nghiên cứu đã sử dụng phương pháp khoa học tiên tiến: phổ HPLC (sắc ký lỏng hiệu năng cao).

Phương pháp HPLC giúp xác định chính xác các thành phần hóa học có trong nước xì dầu 2S, từ đó khẳng định giá trị dinh dưỡng và dược lý, thể hiện cách tiếp cận minh bạch và khoa học của Hợp tác xã.

Bên cạnh đó, nhóm nghiên cứu đã xây dựng một bộ tiêu chuẩn cơ sở riêng, đảm bảo tính logic, khoa học và khả năng áp dụng thực tiễn.

Dược sĩ Nguyễn Thanh Tuyền (thứ 2 bên trái) cùng các tác giả nhận giải Ba của Hội thi

Bảo quản tự nhiên và giá trị dược lý tiềm năng

Sự kết hợp độc đáo giữa rễ ngưu bàng, đỗ đen xanh lòng và đường thốt nốt không chỉ dừng lại ở việc tăng cường giá trị dinh dưỡng mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo quản tự nhiên. Sự tương tác của các thành phần này giúp cân bằng độ ph và góp phần hình thành axit sorbic – một chất bảo vệ tự nhiên. Nhờ đó, Xì dầu 2S hoàn toàn không cần sử dụng chất bảo quản hóa học, đáp ứng tiêu chuẩn an toàn thực phẩm khắt khe và xu hướng tiêu dùng xanh.

Được biết, trong nguyên liệu đầu vào có sự hiện diện của axit hữu cơ, flavonoid và triterpen. Các hoạt chất này không chỉ giúp duy trì độ ổn định của dịch lên men mà còn tăng cường hoạt tính sinh học, hỗ trợ tiêu hóa và bảo vệ sức khỏe người dùng.

Với những đặc tính ưu việt này, Xì dầu 2S đã vượt ra khỏi định nghĩa truyền thống của một loại nước chấm thông thường để trở thành một thực phẩm chức năng mang giá trị dược liệu. Đây là một hướng đi chiến lược và đầy tiềm năng trong công nghiệp chế biến thực phẩm Việt Nam, đặt nền móng cho việc phát triển các sản phẩm thực phẩm an toàn, có lợi cho sức khỏe từ nguồn dược liệu bản địa.

Không chỉ mang lại hương vị mới lạ, sản phẩm Xì dầu 2S của Hợp tác xã Bảo tồn và Phát triển Dược liệu Sóc Sơn còn là minh chứng cho sự giao thoa giữa tri thức khoa học, nông nghiệp hữu cơ và khát vọng đưa dược liệu Việt vào đời sống hàng ngày.

Xì dầu 2S không chỉ là một sản phẩm đạt giải thưởng, mà còn là biểu tượng cho sự sáng tạo, tinh thần khoa học và trách nhiệm với sức khỏe cộng đồng của Hợp tác xã Bảo tồn và Phát triển Dược liệu Sóc Sơn. Với nền tảng khoa học vững chắc và cam kết về chất lượng, Xì dầu 2S đang tiên phong định hình lại thói quen ẩm thực, mang đến cho người tiêu dùng Việt Nam một lựa chọn nước chấm không chỉ ngon miệng mà còn giàu dinh dưỡng và an toàn tuyệt đối.

VNPS: Trao Quyết định công nhận Hội viên chính thức đối với HTX Bảo tồn và phát triển Dược liệu Sóc Sơn

Hai thập kỷ lan tỏa tri thức: Tạp chí Thương hiệu và Sản phẩm nhịp cầu nối khoa học và đời sống

Hành trình 20 năm Tạp chí Thương hiệu và Sản phẩm: Nhìn lại từ tâm huyết của người sáng lập