BHYT chậm cập nhật thuốc, giải pháp nào cho người bệnh?

Người bệnh gặp khó vì danh mục thuốc lạc hậu

Bệnh nhân chờ khám tại bệnh viện công, nhiều người phải dùng lại thuốc cũ do thuốc mới chưa được BHYT chi trả.

Trước kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, cử tri tại nhiều tỉnh như Đồng Nai và Ninh Bình đã kiến nghị Bộ Y tế cần sớm mở rộng danh mục thuốc bảo hiểm y tế (BHYT), cập nhật thêm thuốc mới và cải tiến thủ tục quản lý, chuyển tuyến. Những kiến nghị này xuất phát từ thực tế rằng nhiều người bệnh, đặc biệt là bệnh nhân mạn tính, đang gặp khó khăn trong việc tiếp cận thuốc hiện đại nếu loại thuốc đó chưa được BHYT chi trả.

Theo Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan, hiện danh mục dịch vụ kỹ thuật được BHYT chi trả đã khá đầy đủ với hơn 9.000 dịch vụ. Danh mục thuốc tân dược năm 2022 gồm 1.037 hoạt chất/thuốc hóa dược và sinh phẩm, chia thành 27 nhóm lớn cùng 59 thuốc phóng xạ và chất đánh dấu, trong đó có 76 thuốc điều trị ung thư và điều hòa miễn dịch.

Tuy nhiên, theo báo cáo của tổ chức IQVIA MIDAS (2022), trong số 460 thuốc mới ra thị trường toàn cầu giai đoạn 2012–2021, chỉ có 42 thuốc (9%) có mặt tại Việt Nam và chỉ 27% trong số đó được đưa vào danh mục thuốc thuộc phạm vi chi trả của BHYT tại bệnh viện công. Điều này dẫn đến thực trạng người bệnh khó tiếp cận thuốc mới dù có nhu cầu điều trị chính đáng.

Thêm vào đó, danh mục thuốc BHYT hiện hành chỉ liệt kê tên hoạt chất, không ghi hàm lượng, dạng bào chế hay tên thương mại, nên trên thực tế số thuốc thương mại được chi trả nhiều hơn so với danh mục. Nhưng do việc cập nhật danh mục không thường xuyên – chỉ điều chỉnh 4 lần trong 15 năm (2012, 2014, 2018, 2022) – người bệnh phải sử dụng lại thuốc cũ trong thời gian dài, làm tăng nguy cơ gặp tác dụng phụ hoặc giảm hiệu quả điều trị.

Tại nhiều bệnh viện, bác sĩ dù biết rõ thuốc cũ có tác dụng phụ nhưng vẫn phải kê đơn vì thuốc mới không được BHYT thanh toán, khiến bệnh nhân nếu không đủ khả năng tài chính sẽ buộc phải ngưng điều trị.

Trong khi đó, ở mảng thuốc cổ truyền và dược liệu, Bộ Y tế đã không phân theo hạng bệnh viện, nên cơ sở y tế tuyến xã, huyện vẫn có thể sử dụng toàn bộ danh mục thuốc này (trừ một số ít có điều kiện riêng). Tuy vậy, vẫn cần rà soát để đảm bảo công bằng trong điều trị giữa các tuyến và không làm phát sinh chi phí bất hợp lý cho người bệnh.

Cập nhật chính sách thuốc cần đi cùng chuyển đổi số

Nhân viên y tế hướng dẫn người bệnh dùng căn cước công dân thay thẻ BHYT khi làm thủ tục khám chữa bệnh.

Để tháo gỡ khó khăn trong khám chữa bệnh, Bộ Y tế đang đẩy mạnh chuyển đổi số song song với cải tiến chính sách. Theo đó, nhiều giải pháp số hóa đã và đang được triển khai trong lĩnh vực bảo hiểm y tế nhằm minh bạch hóa và đơn giản thủ tục cho người dân.

Từ năm 2023, trong khuôn khổ Đề án 06/CP, Bộ Y tế phối hợp với Bộ Công an và Bảo hiểm xã hội Việt Nam tiếp nhận người bệnh BHYT bằng căn cước công dân gắn chip hoặc ứng dụng VNeID, VssID thay cho thẻ BHYT giấy và giấy tờ tùy thân. Việc này giúp người bệnh không cần mang theo nhiều loại giấy tờ và rút ngắn thời gian làm thủ tục.

Trong năm 2024, Bộ Y tế tiếp tục thí điểm giấy chuyển tuyến điện tử và giấy hẹn khám lại điện tử tích hợp vào ứng dụng VNeID, từng bước thay thế hoàn toàn bản giấy. Đây là bước tiến lớn trong cải cách hành chính, giảm thời gian chờ đợi và giúp người dân, đặc biệt ở vùng sâu vùng xa, tiếp cận dịch vụ y tế thuận tiện hơn.

Quan trọng hơn, từ ngày 1/7/2025, Nghị định hướng dẫn thi hành Luật BHYT sẽ có hiệu lực. Nghị định này là cơ sở pháp lý cho nhiều thay đổi như: cấp thẻ BHYT điện tử, ký hợp đồng khám chữa bệnh BHYT trên môi trường số, thanh toán chi phí khám chữa bệnh và giám định BHYT điện tử. Những bước này không chỉ đơn giản hóa quy trình mà còn giúp chống trục lợi quỹ BHYT.

Tuy nhiên, công nghệ chỉ là một phần. Để đảm bảo quyền lợi thiết thực cho người dân – đặc biệt là những người yếu thế như công nhân, nông dân, bệnh nhân nghèo – thì chính sách vẫn là yếu tố then chốt. Việc cập nhật danh mục thuốc BHYT cần được tiến hành định kỳ, thay vì để 3–4 năm mới điều chỉnh một lần như hiện nay. Có như vậy, người bệnh mới được tiếp cận các loại thuốc mới, thuốc điều trị đặc hiệu một cách kịp thời, an toàn và công bằng.

Mở rộng danh mục thuốc BHYT và đẩy mạnh chuyển đổi số là hai hướng đi cần được thực hiện song hành. Một mặt, giúp người dân tiếp cận thuốc mới hiệu quả và an toàn hơn. Mặt khác, đơn giản hóa thủ tục khám chữa bệnh, giảm thiểu chi phí và công sức cho người bệnh. Quan trọng hơn cả, là phải cập nhật chính sách sát với thực tiễn – để bảo hiểm y tế thực sự trở thành chỗ dựa vững chắc cho sức khỏe cộng đồng.

Thanh toán BHYT cho thuốc y học cổ truyền: Cơ hội cho dược liệu Việt

Bộ Y tế đề xuất hỗ trợ tiền mặt với các gia đình sinh một bề, có hai con gái

Đình chỉ, thu hồi toàn quốc lô sữa rửa mặt Gammaphil chứa chất không khai báo

Mỗi giọt máu cho đi – một cuộc đời ở lại

Thu hồi giấy công bố 17 thực phẩm bảo vệ sức khỏe