Căn bệnh âm thầm từ thói quen ngồi nhiều, đứng lâu

Suy giãn tĩnh mạch là một trong những căn bệnh phổ biến ở đôi chân, đặc biệt ở nhóm người phải đứng hoặc ngồi quá lâu trong cùng một tư thế. Đây là tình trạng suy giảm chức năng đưa máu trở về tim của hệ tĩnh mạch, dẫn đến ứ trệ tuần hoàn máu ở chi dưới.

Suy giãn tĩnh mạch là một trong những căn bệnh phổ biến ở đôi chân, đặc biệt ở nhóm người phải đứng hoặc ngồi quá lâu trong cùng một tư thế.

Các nghề nghiệp tưởng chừng khác biệt như nhân viên văn phòng, giáo viên, thu ngân hay nhân viên y tế đều có điểm chung: đôi chân phải chịu áp lực liên tục từ việc đứng hoặc ngồi trên 4 giờ mỗi ngày.

Khi máu không được bơm đều về tim, áp lực trong lòng mạch tăng cao, khiến thành mạch bị giãn và van tĩnh mạch suy yếu. Lâu dài, tình trạng này dẫn đến suy giãn tĩnh mạch (SGTM) – một bệnh lý mạn tính ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

Mặc dù phổ biến, bệnh lại tiến triển âm thầm, triệu chứng tăng dần theo thời gian nhưng không quá đột ngột, dễ khiến người bệnh chủ quan, bỏ qua các dấu hiệu ban đầu như cảm giác nặng chân, tê rần, sưng nhẹ vùng mắt cá hoặc nổi gân xanh ngoằn ngoèo dưới da.

Đáng báo động, suy giãn tĩnh mạch đang có xu hướng trẻ hóa. Một nghiên cứu tại một bệnh viện cho thấy gần 70% nhân viên y tế được khảo sát có dấu hiệu lâm sàng của bệnh, trong đó 50% phát hiện có dòng trào ngược qua siêu âm Doppler.

Đặc biệt, có đến 80,7% chưa từng được khám tĩnh mạch chi dưới, 19,7% hoàn toàn không biết về bệnh và 61% chỉ biết mơ hồ, chủ yếu thông qua quan sát bằng mắt thường. Khoảng trống nhận thức này trở nên đáng lo ngại khi xảy ra ngay trong đội ngũ làm việc trong ngành y.

Các nghiên cứu quốc tế cũng ghi nhận mức độ nguy hiểm của căn bệnh này. Một nghiên cứu đăng trên tạp chí JAMA (2018) cho thấy người mắc SGTM có nguy cơ bị huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT) cao gấp 5,3 lần, nguy cơ bệnh động mạch ngoại biên tăng 1,72 lần và nguy cơ tử vong nói chung cao hơn 1,46 lần so với người không mắc bệnh.

Khi suy giãn tĩnh mạch tiến triển nặng, biến chứng tim mạch như đột quỵ, nhồi máu cơ tim, suy tim có thể xảy ra.

Khi bệnh tiến triển nặng, biến chứng tim mạch như đột quỵ, nhồi máu cơ tim, suy tim có thể xảy ra.

TS.BS Trần Minh Bảo Luân, Khoa Phẫu thuật Lồng ngực - Mạch máu, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM cảnh báo, suy tĩnh mạch nếu không phát hiện sớm và điều trị đúng cách có thể dẫn đến loét dinh dưỡng rất khó lành, tạo cục máu đông, thậm chí vỡ tĩnh mạch gây xuất huyết cấp tính.

Nguy hiểm hơn, khi máu đông di chuyển đến tim rồi lên phổi, có thể gây thuyên tắc động mạch phổi – biến chứng đe dọa tính mạng.

Theo BS Luân, điều trị SGTM hiện nay bao gồm điều trị nội khoa, can thiệp nội tĩnh mạch hoặc phẫu thuật tùy theo mức độ bệnh.

Ở giai đoạn đầu, bệnh có thể được kiểm soát hiệu quả bằng thuốc trợ tĩnh mạch, mang vớ y khoa (vớ áp lực), đồng thời kết hợp với việc thay đổi lối sống. "Việc chủ động phòng ngừa, chăm sóc tĩnh mạch và khám sức khỏe định kỳ là yếu tố then chốt giúp người bệnh tránh được biến chứng nguy hiểm", bác sĩ nhấn mạnh.

Giải pháp cho đôi chân bận rộn

Dù khó thay đổi tính chất công việc phải đứng lâu hoặc ngồi nhiều, nhưng mỗi người đều có thể chủ động bảo vệ sức khỏe đôi chân của mình thông qua những điều chỉnh đơn giản trong sinh hoạt.

Nếu công việc yêu cầu đứng lâu

Cố gắng di chuyển thay vì đứng yên một chỗ quá lâu.

Thực hiện bài tập đứng một chân, đổi bên sau mỗi 20 phút để cải thiện tuần hoàn máu.

Tập tư thế đứng đúng: hai chân rộng bằng hông, không dồn lực vào gót chân, hóp bụng, giữ vai ngang, cằm hơi đưa lên để tránh gù lưng.

Uống đủ nước trong suốt ngày làm việc để tránh mất nước – yếu tố làm máu cô đặc, tăng nguy cơ huyết khối.

Sử dụng các thiết bị hỗ trợ công thái học như ghế đẩu có đệm, thảm đứng chống mỏi chân.

Nếu thường xuyên ngồi nhiều

Cứ mỗi 45–60 phút nên đứng dậy đi lại vài phút, vươn vai, xoay cổ chân hoặc nhón gót để kích thích tuần hoàn.

Kê cao chân khi nghỉ trưa, tập yoga nhẹ hoặc đi bộ quanh nhà vào cuối ngày.

Ưu tiên dùng cầu thang thay vì thang máy, tranh thủ vận động trong giờ nghỉ trưa hoặc khi lái xe đường dài.

Một nghiên cứu công bố đầu năm 2025 cho thấy chỉ 6 phút tập thể dục mạnh hoặc 30 phút vận động cường độ vừa phải mỗi ngày cũng đủ giúp giảm nguy cơ tim mạch, ngay cả với những người ngồi hơn 11 giờ/ngày.

Bí quyết giúp bạn yên tâm uống cà phê mà không lo răng ố vàng

Cách ngủ điều hòa không lo đau họng

Ngủ cùng thú cưng có phải thói quen an toàn?