Mỹ phẩm OEM và “giá trị ảo”: Lộ sáng góc khuất nghìn tỷ từ vụ án Mailisa

Tuy nhiên, sự bùng nổ của loại hình sản xuất mỹ phẩm OEM cũng kéo theo mặt trái lớn: khoảng cách giữa giá trị thật và “giá trị ảo” của sản phẩm ngày càng bị nới rộng, tạo ra các rủi ro nghiêm trọng về chất lượng, minh bạch và trách nhiệm pháp lý.

Vụ án buôn lậu liên quan đến hệ thống Thẩm mỹ viện Mailisa vừa bị Bộ Công an khởi tố đã trở thành minh chứng điển hình cho giai đoạn “phình to” của thị trường mỹ phẩm OEM, nơi một số thương hiệu có thể biến sản phẩm giá gốc vài chục nghìn đồng thành “hàng cao cấp” trị giá hàng triệu đồng.

Mỹ phẩm OEM và “giá trị ảo”: Lộ sáng góc khuất nghìn tỷ từ vụ án Mailisa

Bản chất mô hình OEM và cuộc chơi “một vốn trăm lời”

OEM vốn là mô hình sản xuất phổ biến trên thế giới, cho phép các thương hiệu thuê nhà máy gia công theo công thức riêng mà không cần sở hữu cơ sở sản xuất. Đây là giải pháp tối ưu về chi phí, phù hợp với doanh nghiệp vừa và nhỏ, giúp rút ngắn thời gian đưa sản phẩm ra thị trường.

Tuy nhiên, tại Việt Nam, sự phát triển quá nhanh dẫn đến tình trạng lệch pha nghiêm trọng giữa giá trị thực và giá trị thương mại. Khảo sát thị trường cho thấy chi phí gia công trọn gói một sản phẩm như kem dưỡng, serum chỉ từ 30.000 – 80.000 đồng. Trong khi đó, giá bán lẻ được đẩy lên cao gấp nhiều lần, từ vài trăm nghìn đến tiền triệu cho mỗi sản phẩm.

Sự chênh lệch này không đến từ chất lượng hay công nghệ, mà chủ yếu dựa vào chiến lược truyền thông. Chi phí quảng cáo, thuê KOL/KOC, tổ chức sự kiện và xây dựng hình ảnh đôi khi chiếm tỷ trọng cao hơn toàn bộ chi phí sản xuất.

Ông Nguyễn Lê Hoan, Chánh văn phòng Quỹ Chống hàng giả, nhận định: “Hiệu ứng buôn tận gốc – bán tận ngọn khiến không ít doanh nghiệp mỹ phẩm OEM có tỷ suất lợi nhuận cao hơn cả… buôn ma túy.”

“Phép thuật” biến mỹ phẩm giá rẻ thành hàng hiệu giá triệu

Thẩm mỹ viện Mailisa được biết đến như một “đế chế làm đẹp” với 17 chi nhánh, nhiều sự kiện hoành tráng và hình ảnh vợ chồng chủ thương hiệu gắn liền với siêu xe, kim cương, hàng hiệu. Hệ thống quảng bá sản phẩm Doctor Magic như một dòng mỹ phẩm cao cấp, “hàng hiệu giá bình dân”, với giá bán từ 2,3 – 2,7 triệu đồng/bộ.

Nhưng theo điều tra ban đầu, thực tế nguồn gốc của nhiều sản phẩm Doctor Magic chỉ là mỹ phẩm giá rẻ từ Quảng Châu (Trung Quốc), giá gốc vài chục nghìn đồng. Các sản phẩm này không đủ điều kiện để được cấp giấy chứng nhận lưu hành tự do (CFS).

Để hợp thức hóa, vợ chồng bà Phan Thị Mai – ông Hoàng Kim Khánh bị cáo buộc đã lập hợp đồng giả, thay đổi xuất xứ từ Quảng Châu sang “Hong Kong (Trung Quốc)”, sau đó xin cấp CFS để nhập khẩu qua Công ty MK Skincare.

Cơ quan điều tra xác định, chỉ riêng 3 trong khoảng 100 sản phẩm chủ lực, khoản thu lợi bất chính đã lên đến hàng nghìn tỷ đồng.

Sự chênh lệch khổng lồ giữa giá gốc và giá bán được “giải thích” bằng vỏ bọc sang trọng, không gian hoành tráng và hình ảnh chủ thương hiệu giàu có. Một sản phẩm giá chỉ vài chục nghìn đồng đã được biến thành mỹ phẩm “cao cấp Hong Kong” với giá bán gấp cả trăm lần.

Sản phẩm 023 Czum Building Plus . Ảnh internet

Góc khuất của thị trường: Chất lượng rủi ro, tiếp thị lệch chuẩn và pháp lý bị bỏ ngỏ

Sự phát triển ồ ạt của OEM khiến nhiều thương hiệu chọn lối đi tắt: Công thức rẻ, nguyên liệu không đạt chuẩn, thậm chí chứa chất cấm như corticoid, hydroquinone – vốn có thể gây teo da, nhiễm độc và rối loạn sắc tố nếu dùng dài ngày.

Đáng lo ngại, các cơ quan kiểm nghiệm đã từng ghi nhận nhiều sản phẩm mỹ phẩm trôi nổi nhưng lại được quảng bá mạnh mẽ trên thị trường chứa các chất nguy hiểm này.

Một trường hợp cụ thể gần đây là Sản phẩm 023 Czum Building Plus do Công ty TNHH Dược phẩm Bách Y Sâm (thuộc hệ sinh thái Mỹ phẩm Duyên Thị) chịu trách nhiệm phân phối (sản xuất tại Công ty TTB Group) đã được kiểm nghiệm và cho kết quả chứa 22,6% ethanol và 0,018% methanol – hai chất không hề được khai báo trong hồ sơ công bố gửi Sở Y tế tỉnh Hưng Yên.

Theo hồ sơ doanh nghiệp nộp, sản phẩm chỉ gồm các thành phần tự nhiên như mật ong, bạc hà, nhân sâm, cam thảo, gai bổ kết và đương quy. Sự sai lệch nghiêm trọng giữa hồ sơ công bố và kết quả kiểm nghiệm cho thấy lỗ hổng lớn trong việc kiểm soát chất lượng, đồng thời phơi bày rủi ro sức khỏe tiềm ẩn đối với người tiêu dùng.

Giá trị thương hiệu trong ngành mỹ phẩm đang bị “thổi phồng” bởi: Lạm dụng hình ảnh người nổi tiếng; Chiến dịch quảng cáo sai lệch; Hệ thống bán hàng đa cấp, đẩy giá sản phẩm lên mức phi thực tế Lợi nhuận của nhiều hệ thống không đến từ chất lượng sản phẩm, mà chủ yếu từ việc tuyển đại lý, khiến thị trường méo mó.

Luật Giá 2023 quy định rõ: mọi thông tin sai lệch về nguồn gốc, chất lượng đều vi phạm nguyên tắc minh bạch. Trong lĩnh vực mỹ phẩm, doanh nghiệp còn phải tuân thủ các tiêu chuẩn theo Luật Chất lượng sản phẩm, Thông tư 06/2011 của Bộ Y tế, và chịu trách nhiệm liên đới nếu có hành vi tiếp tay hợp thức hóa sản phẩm vi phạm.

Vụ Mailisa không chỉ là câu chuyện buôn lậu, mà còn là lời cảnh tỉnh về sự dễ tổn thương của ngành mỹ phẩm Việt Nam. Khi việc tạo dựng thương hiệu trở nên quá dễ dàng, thị trường xuất hiện hàng trăm thương hiệu thiếu kiểm soát, chạy theo xu hướng “làm đẹp siêu tốc”.