Bùng phát “Căn bệnh lạ” từ Congo khiến nhiều quốc gia dè chừng

Vì sức khỏe cộng đồng 12/12/2024 19:00

Cộng hòa Dân chủ Congo (DRC) đang phải đối mặt với một căn bệnh chưa được chẩn đoán đã cướp đi sinh mệnh của nhiều người. Căn bệnh này cũng khiến nhiều quốc gia phải lên tiếng cảnh báo và có hành động kiểm soát.

Những lưu ý phòng bệnh khi trời chuyển lạnh Chủ động bảo vệ gia đình và bản thân khỏi bệnh sởi Bộ Y tế thông tin về căn bệnh lạ tại Congo khiến nhiều người tử vong

Tình hình bệnh dịch tại Congo

Cộng hòa Dân chủ Congo (DRC) đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng y tế tại vùng Panzi xa xôi thuộc tỉnh Kwango. Một căn bệnh chưa được chẩn đoán đã lây nhiễm cho hơn 400 người và cướp đi sinh mạng ít nhất 31 người, chủ yếu là trẻ em dưới 5 tuổi bị suy dinh dưỡng.

“Căn bệnh X” bí ẩn này – có thể là một bệnh mới hoặc không – gây ra các triệu chứng như sốt, đau đầu, ho, sổ mũi và đau nhức cơ thể. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), 10 trên 12 mẫu xét nghiệm ban đầu dương tính với sốt rét, nhưng không loại trừ khả năng có sự tham gia của nhiều bệnh cùng lúc. Vụ bùng phát này làm dấy lên câu hỏi về khả năng của DRC trong việc ứng phó với các tình huống y tế khẩn cấp tại những khu vực hẻo lánh.

Bùng phát “Căn bệnh lạ” từ Congo khiến nhiều quốc gia dè chừng

“Căn bệnh X” bí ẩn gây ra nhiều lo ngại về y tế

Thách thức trong tiếp cận và chẩn đoán

Khu vực Panzi nơi căn bệnh bùng phát rất khó tiếp cận do cơ sở hạ tầng đường xá kém, phải mất nhiều ngày di chuyển từ thủ đô Kinshasa. Ông Placide Mbala, nhà virus học và Trưởng khoa Dịch tễ học tại Viện Nghiên cứu Sinh học Quốc gia của Cộng hòa Dân chủ Congo cho biết việc kết nối hạn chế và chậm trễ trong thu thập mẫu đã cản trở quá trình chẩn đoán. Các mẫu ban đầu không đủ chất lượng để phân tích, nhưng một nhóm chuyên gia từ Bộ Y tế đã thu thập được các mẫu tốt hơn để nghiên cứu sâu hơn.

Nhiều trắc trở trong ứng phó bệnh dịch

Bộ Y tế Cộng hòa Dân chủ Congo, với sự hỗ trợ của WHO và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Châu Phi (Africa CDC), đã triển khai một đội ngũ đa ngành để điều tra và ứng phó. Tuy nhiên, việc chậm xác định tác nhân gây bệnh đã khiến các biện pháp can thiệp khó được định hướng cụ thể. Thay vào đó, đội ngũ tập trung cách ly bệnh nhân, truyền thông rủi ro và thực hiện các biện pháp phòng ngừa chung, đồng thời cung cấp hỗ trợ y tế cơ bản cho những người bị ảnh hưởng.

Dù sự hiện diện của nhân viên y tế đã cải thiện tình hình, nhưng sự chậm trễ trong hành động đã vấp phải chỉ trích. Ông Mbala nhấn mạnh rằng vấn đề không nằm ở năng lực chẩn đoán mà là ở những thách thức về hậu cần. Ngoài ra, vụ bùng phát cũng làm nổi bật những điểm yếu trong hệ thống, bao gồm rào cản địa lý rộng lớn, cơ sở hạ tầng yếu kém và bạo lực thường xuyên.

Địa lý rộng lớn, cơ sở hạ tầng yếu kém và bạo lực thường xuyên tại Congo làm cản trở công tác kiểm soát bệnh

Nguy cơ có thể đến từ bệnh động vật lây sang người

Ông ThankGod Ebenezer, nhà sáng lập dự án nghiên cứu African BioGenome Project, nhấn mạnh sự kết nối quan trọng giữa sức khỏe động vật và con người, đặc biệt trong bối cảnh các bệnh lây truyền từ động vật sang người ngày càng trở thành một mối nguy thường trực. Ông chỉ ra rằng nhiều bệnh ở người – bao gồm HIV/AIDS, SARS và có thể cả COVID-19 – đều bắt nguồn từ động vật. Việc bảo tồn đa dạng sinh học và hiểu rõ sự đa dạng di truyền là yếu tố quan trọng để ngăn ngừa sự lây lan bệnh tật.

Ông Ebenezer cho rằng sự can thiệp của con người vào hệ sinh thái đã tạo ra những lỗ hổng cho phép các bệnh từ động vật lây sang người. Công nghệ gen và nghiên cứu đa dạng sinh học có thể đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự đa dạng di truyền, ngăn ngừa lây nhiễm và bảo tồn hệ sinh thái.

Thế giới “dè chừng”

Từ ngày 6-12, WHO đã triển khai các chuyên gia để điều tra về căn bệnh lạ này.

Cùng ngày 6-12, Bộ Y tế Thái Lan đã phát cảnh báo đến tất cả các đơn vị trực thuộc bộ này, yêu cầu nâng cao cảnh giác về đợt bùng phát dịch bệnh lạ ở Congo.

Ông Opas Kankawinpong, thư ký thường trực của Bộ Y tế Thái Lan, cho biết tất cả các cơ quan y tế ở địa phương đã được yêu cầu theo dõi chặt chẽ lộ trình di chuyển của người dân, cũng như thường xuyên cập nhật tình hình về dịch bệnh này, mặc dù Thái Lan được xem là quốc gia có nguy cơ bị lây truyền "bệnh lạ" thấp.

Trước đó từ hôm 5-12, sân bay quốc tế Hong Kong cũng đã thắt chặt các biện pháp kiểm tra đối với tất cả các chuyến bay trung chuyển ở châu Phi.

Tại Nhật Bản, Bộ Ngoại giao nước này cũng khuyến cáo mọi người không nên đi du lịch nếu không cần thiết đến khu vực bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh.

Nhiều quốc gia gia tăng biện pháp kiểm soát.

Nỗ lực của các bên trong kiểm soát bệnh

Các tổ chức quốc tế như WHO và Africa CDC đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ hậu cần và điều tra thực địa. Dù chưa xác định được hoàn toàn tác nhân gây bệnh, sự hỗ trợ đã giúp triển khai tài nguyên đến vùng Panzi. Đồng thời, truyền thông tại địa phương đã được sử dụng để kêu gọi bình tĩnh và giáo dục cộng đồng về các biện pháp phòng ngừa. Ông Mbala nhấn mạnh rằng, nhờ kinh nghiệm ứng phó với các đợt bùng phát như Ebola và mpox, đội ngũ y tế DRC có thể nhanh chóng kiểm soát dịch bệnh này.

Sau khi phân tích các mẫu chất lượng cao, nhóm chuyên gia sẽ xây dựng kế hoạch ứng phó cụ thể hơn. Trong lúc này, các đội ngũ y tế tiếp tục cung cấp hỗ trợ và cải thiện truyền thông rủi ro để kiểm soát tốt tình hình.