Lạm dụng thuốc nhức đầu, hạ sốt có thể âm thầm tàn phá gan

Vì sức khỏe cộng đồng 30/06/2025 14:43

Paracetamol là thuốc giảm đau, hạ sốt phổ biến đến mức nhiều người xem nhẹ những rủi ro tiềm ẩn. Việc lạm dụng hoặc dùng sai cách có thể gây tổn thương gan.

Rau bí – món ngon dân dã, thực phẩm vàng cho sức khỏe Uống nước lạnh ngày nắng nóng: Cẩn thận nếu bạn thuộc nhóm này Mất thính lực do tiếng ồn: Nguy cơ âm thầm bạn không nên bỏ qua

Paracetamol, một loại thuốc giảm đau và hạ sốt phổ biến, được sử dụng rộng rãi để điều trị các triệu chứng như sốt, đau đầu, đau họng, đau răng và các loại đau cơ thể khác. Thuốc hoạt động bằng cách tác động lên vùng dưới đồi trong não, nơi kiểm soát nhiệt độ cơ thể, giúp giảm sốt hiệu quả.

Paracetamol, một loại thuốc giảm đau và hạ sốt phổ biến, được sử dụng rộng rãi để điều trị các triệu chứng như sốt, đau đầu, đau họng, đau răng và các loại đau cơ thể khác.

Sau khi được hấp thụ qua đường tiêu hóa, paracetamol nhanh chóng vào máu và phát huy tác dụng. Nó được chuyển hóa tại gan và thải ra ngoài qua nước tiểu.

Nguy cơ khi dùng quá liều paracetamol

Mặc dù paracetamol nhìn chung an toàn khi sử dụng đúng liều lượng, việc sử dụng quá liều, dù chỉ một chút, có thể gây hại nghiêm trọng đến gan.

Theo dược sĩ Dipar Kamdar, nghiên cứu viên tại Đại học Kingston, Anh, quá trình chuyển hóa paracetamol tại gan có thể tạo ra một hợp chất phụ độc hại gọi là NAPQI. Bình thường, cơ thể sẽ sử dụng glutathione để trung hòa NAPQI. Tuy nhiên, khi dùng liều cao, glutathione có thể bị cạn kiệt, khiến NAPQI tích tụ và gây tổn thương tế bào gan, thậm chí dẫn đến suy gan cấp tính, một tình trạng có thể gây tử vong.

Rủi ro khi kết hợp paracetamol với rượu

"Dù chỉ kết hợp paracetamol với rượu, bạn cũng có thể làm tăng nguy cơ tổn thương gan nghiêm trọng", bà Kamdar cảnh báo. Cụ thể, một enzyme gan gọi là cytochrome P450, có vai trò quan trọng trong việc phân hủy paracetamol, cũng tham gia vào quá trình chuyển hóa rượu. Khi uống rượu và paracetamol cùng lúc, quá trình này sẽ bị thay đổi, khiến các chất độc hại tích tụ nhanh chóng.

Điều này có thể gây tổn thương gan ngay cả khi sử dụng liều paracetamol thấp. Hơn nữa, việc lạm dụng rượu có thể làm giảm khả năng hấp thụ glutathione, tăng nguy cơ tổn thương gan.

Lạm dụng paracetamol và hệ lụy sức khỏe

Theo bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng tại Trung tâm oxy cao áp, Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga (Bộ Quốc phòng) cho biết tình trạng người dân, đặc biệt là phụ nữ và nhân viên văn phòng, sử dụng paracetamol quá mức để giảm đau đầu đang ngày càng phổ biến. Một số người thậm chí dùng đến bốn viên paracetamol 500mg mỗi ngày và sử dụng thuốc kéo dài nhiều ngày liên tiếp.

Tình trạng người dân, đặc biệt là phụ nữ và nhân viên văn phòng, sử dụng paracetamol quá mức để giảm đau đầu đang ngày càng phổ biến.

PGS Nguyễn Hữu Đức - Đại học Y Dược TP.HCM - cho biết thuốc giảm đau, đặc biệt là paracetamol, có tác dụng nhanh nhưng nếu dùng quá liều hoặc trong thời gian dài sẽ gây hại cho gan.

Theo bác sĩ Đức, việc sử dụng paracetamol chỉ nên thực hiện trong thời gian ngắn. Nếu tình trạng đau kéo dài hoặc tái phát thường xuyên, người bệnh cần tìm đến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị đúng cách.

Quá liều paracetamol có thể gây ảnh hưởng không chỉ đến gan mà còn đến các cơ quan khác. Trong trường hợp nghiêm trọng, người dùng có thể gặp suy thận, viêm tụy, và rối loạn chức năng gan.

Các dấu hiệu quá liều có thể không xuất hiện ngay lập tức, và trong vòng 18 giờ đầu tiên, người dùng có thể cảm thấy buồn nôn, đau bụng trên bên phải và hạ huyết áp. Do đó, việc phát hiện sớm tình trạng quá liều và điều trị kịp thời là cực kỳ quan trọng để ngăn ngừa tổn thương gan nghiêm trọng.

Làm thế nào để uống paracetamol an toàn?

Paracetamol có thể an toàn nếu được sử dụng đúng cách. Đối với người lớn, liều lượng khuyến cáo không vượt quá 1000mg sau mỗi 6 giờ và không quá 3000-3250mg trong 24 giờ, trừ khi có chỉ định của bác sĩ. Mặc dù liều tối đa là 4000mg mỗi ngày, nhưng tốt nhất không nên sử dụng quá 3000mg trong ba đến năm ngày nếu không có sự hướng dẫn của bác sĩ.

Vì paracetamol có mặt trong nhiều sản phẩm khác nhau, từ thuốc cảm cúm đến thuốc hỗ trợ giấc ngủ, người dùng cần chú ý để không vô tình dùng quá liều trong ngày. Nếu bạn bị bệnh gan, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng paracetamol.

Ngoài ra, paracetamol có thể tương tác với một số loại thuốc khác, đặc biệt là thuốc chống đông máu (như warfarin) và rượu. Những bệnh nhân có bệnh gan nên hạn chế sử dụng paracetamol, đặc biệt là liều cao, và tìm các phương pháp thay thế an toàn hơn để điều trị đau hoặc sốt.

Paracetamol, khi sử dụng đúng cách, là một lựa chọn an toàn và hiệu quả để giảm đau và hạ sốt. Tuy nhiên, việc lạm dụng thuốc hay dùng sai liều có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, đặc biệt là đối với gan. Vì vậy, người dùng cần tuân thủ liều lượng khuyến cáo và tham khảo ý kiến bác sĩ khi cần thiết để đảm bảo sức khỏe lâu dài.