Kiểm soát chặt khai thác khoáng sản để bảo vệ môi trường và phát triển bền vững

Kinh doanh 01/12/2025 15:27

Tại phiên thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản sáng 1/12, nhiều đại biểu Quốc hội nhấn mạnh yêu cầu quản trị tài nguyên theo chuẩn mực quốc tế, đặc biệt đối với đất hiếm – vật liệu chiến lược của các ngành công nghệ cao.

Sáng 1/12, trong khuôn khổ chương trình làm việc của Quốc hội, dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản tiếp tục được đem ra thảo luận tại hội trường. Đây là dự án luật có tác động sâu rộng tới quản lý tài nguyên, hoạt động của doanh nghiệp khai khoáng và chiến lược thu hút đầu tư trong các ngành công nghiệp nền tảng, nhất là lĩnh vực liên quan đất hiếm.

Nhấn mạnh vai trò đặc biệt của đất hiếm trong sản xuất chất bán dẫn, xe điện, thiết bị y tế, quốc phòng và các sản phẩm công nghệ cao, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (Lâm Đồng) cho rằng việc bổ sung một chương riêng về đất hiếm trong dự thảo luật là bước đi đúng lúc. Theo đại biểu, Việt Nam đang đứng trước cơ hội vươn lên vị thế quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, song cơ hội chỉ trở thành giá trị khi việc khai thác và chế biến được đặt trên nền tảng công nghệ hiện đại và kiểm soát rủi ro nghiêm ngặt.

Kiểm soát chặt khai thác khoáng sản để bảo vệ môi trường và phát triển bền vững

Đất hiếm là tài nguyên chiến lược nhưng cũng là nhóm khoáng sản có “hệ số rủi ro môi trường” lớn. Quá trình tuyển – tách sản sinh chất thải chứa phóng xạ tự nhiên cùng kim loại nặng và dung dịch axit khó xử lý. Thực tiễn quốc tế cho thấy nhiều quốc gia phát triển đất hiếm ồ ạt nhưng thiếu kiểm soát đã phải trả giá bằng các “vùng ô nhiễm tồn lưu”, chi phí xử lý và phục hồi môi trường vượt xa giá trị kinh tế thu được.

Từ đó, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh đề nghị thiết lập bộ tiêu chuẩn an toàn kỹ thuật mang tính bắt buộc: công nghệ tuyển – tách khép kín; mô hình hóa phát tán phóng xạ; hệ thống quan trắc tự động, liên tục; phương án xử lý bùn thải đạt chuẩn; cùng yêu cầu phục hồi môi trường ngay từ giai đoạn cấp phép. Chỉ những doanh nghiệp có năng lực công nghệ, tài chính và quản trị môi trường đạt chuẩn quốc tế mới được tham gia khai thác.

Đại biểu cũng nhấn mạnh vai trò giám sát độc lập của cơ quan an toàn bức xạ và hạt nhân quốc gia trong toàn bộ chuỗi hoạt động đất hiếm – từ thẩm định công nghệ, đánh giá rủi ro, kiểm tra hiện trường, đến giám sát xử lý chất thải. Với các khu vực nhạy cảm liên quan quốc phòng, an ninh, đại biểu yêu cầu phải có ý kiến thẩm định bằng văn bản từ Bộ Quốc phòng và Bộ Công an.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (TPHCM) phân tích thêm rằng dự thảo luật chưa quy định đầy đủ cơ chế bảo đảm an toàn môi trường đối với đất hiếm. Đại biểu đề nghị bắt buộc đánh giá rủi ro môi trường độc lập; yêu cầu ký quỹ phục hồi môi trường ở mức cao hơn so với các mỏ khoáng sản thông thường; công bố dữ liệu môi trường định kỳ theo hướng minh bạch hóa.

Đối với quy định cho phép khai thác khoáng sản nhóm III, IV trong tình huống khẩn cấp mà không cần thủ tục cấp phép, đại biểu Hùng kiến nghị làm rõ tiêu chí xác định tình huống khẩn cấp và xây dựng cơ chế hậu kiểm chặt chẽ, tránh tình trạng lợi dụng, dẫn đến thất thoát tài nguyên và vi phạm quy hoạch.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cảnh báo nguy cơ lạm dụng cơ chế khẩn cấp để khai thác vượt mức, gây sụt lún, sạt lở và tác động tiêu cực đến môi trường. Đại biểu đề nghị giới hạn phạm vi công trình, siết chặt quản lý và tăng chế tài xử phạt hành vi khai thác sai quy định.

Giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp - Môi trường Trần Đức Thắng cho biết Việt Nam là quốc gia có trữ lượng đất hiếm lớn thứ hai, thứ ba trên thế giới, phân bố tại 21 địa phương. Bộ đã khoanh định các khu vực có đất hiếm và đang hoàn thiện Quy hoạch quốc gia về đất hiếm trình Chính phủ vào đầu năm 2026. Dự thảo luật đã bố trí chương riêng nhằm bảo đảm quản lý chặt chẽ, khai thác hợp lý và hạn chế tối đa xuất khẩu thô.

Về phạm vi quy hoạch và hoạt động khai khoáng, Bộ trưởng khẳng định các quy định dự thảo chỉ áp dụng đối với những mỏ đang hoạt động mà không đặt ra yêu cầu bổ sung quy hoạch; các dự án mới dứt khoát phải có quy hoạch đầy đủ. Đồng thời, khoáng sản nhóm III – vật liệu xây dựng thông thường – vẫn phải được quản lý phù hợp với quy hoạch quốc phòng, an ninh và bảo vệ môi trường của từng địa phương.

Bộ trưởng cũng nhấn mạnh cần thực hiện nghiêm các yêu cầu thăm dò trữ lượng và kiểm kê nhằm giảm thiểu rủi ro, ngăn ngừa lãng phí tài nguyên, góp phần xây dựng nền kinh tế khai khoáng theo hướng trách nhiệm, hiệu quả và bền vững.

Đinh Hoàng

Tags:

Tin khác

Mỹ phẩm OEM và “giá trị ảo”: Lộ sáng góc khuất nghìn tỷ từ vụ án Mailisa

Trong gần một thập niên trở lại đây, mô hình sản xuất mỹ phẩm theo dạng OEM (Original Equipment Manufacturer) đã trở thành xu hướng mạnh mẽ tại Việt Nam. Chỉ cần vài chục triệu đến vài trăm triệu đồng, một thương hiệu mới có thể “ra đời” nhờ đặt hàng các nhà máy gia công, bỏ qua giai đoạn đầu tư nghiên cứu – phát triển đầy tốn kém.

Doanh nghiệp ngành gỗ Việt biến thách thức thuế quan thành cơ hội nâng tầm sản phẩm

Chính sách thuế mới của Mỹ đối với các mặt hàng gỗ và nội thất đang tạo áp lực lớn cho doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam. Tuy nhiên, trong thách thức luôn ẩn chứa cơ hội - cơ hội để ngành gỗ tái cơ cấu chuỗi giá trị, đổi mới chiến lược sản xuất, nâng cao năng lực cạnh tranh và khẳng định vị thế của sản phẩm “Made in Vietnam” trên thị trường quốc tế.

Hoàn thiện cơ chế đấu thầu thuốc, bảo đảm nguồn cung dược ổn định

Hệ thống pháp lý mới về đấu thầu thuốc vừa được ban hành được kỳ vọng sẽ tháo gỡ những vướng mắc kéo dài trong công tác mua sắm thuốc, giúp các bệnh viện chủ động hơn trong cung ứng, qua đó bảo đảm không để thiếu thuốc phục vụ người bệnh.

Siết chặt quy định với hoạt động livestream bán hàng: Đề xuất cấm nhiều trường hợp

Sự bùng nổ của công nghệ, đặc biệt là các nền tảng mạng xã hội, đã thúc đẩy hình thức livestream bán hàng trở thành kênh tiếp cận khách hàng phổ biến của nhiều doanh nghiệp và cá nhân.

Kinh tế trang trại - động lực phát triển bền vững cho khu vực nông thôn

Phát triển kinh tế trang trại theo hướng xanh, tuần hoàn, gắn sản xuất với dịch vụ và du lịch đang trở thành xu thế tất yếu của nông nghiệp Việt Nam hiện nay. Mô hình này không chỉ nâng cao giá trị nông sản, tạo việc làm và sinh kế bền vững cho nông dân, mà còn góp phần thúc đẩy kinh tế nông thôn phát triển toàn diện.

NSND Tự Long bán gần 6 tấn gạo sau 2 tiếng livestream, lan tỏa tinh thần “người Việt dùng hàng Việt”

Chỉ sau 2 giờ phát sóng trực tiếp trên nền tảng Tiktok, NSND Tự Long cùng MC Mai Phương đã giúp tiêu thụ gần 6 tấn gạo Việt, trong đó tâm điểm là sản phẩm gạo ST25 – giống gạo từng được vinh danh “ngon nhất thế giới”.

Đề xuất gắn mã định danh người bán với đơn hàng trên sàn thương mại điện tử

Trong bối cảnh thương mại điện tử (TMĐT) bùng nổ mạnh mẽ, việc quản lý và kê khai thuế đối với hoạt động kinh doanh trực tuyến đang trở thành một trong những thách thức lớn của ngành tài chính – thuế.

Thủy sản Mekong báo lãi quý III tăng hơn 130% nhờ vùng nuôi và lãi tiền gửi

Công ty Cổ phần Thủy sản Mekong (mã chứng khoán: AAM) vừa công bố báo cáo giải trình chênh lệch lợi nhuận quý III/2025, cho thấy kết quả kinh doanh tăng mạnh so với cùng kỳ năm trước.

Tái định vị Việt Nam trên bản đồ logistics thế giới

Việt Nam đang nắm bắt cơ hội trong bối cảnh căng thẳng thương mại toàn cầu, xây dựng chiến lược logistics đồng bộ nhằm nâng cao năng lực vận hành, giảm chi phí, phát triển hệ sinh thái hạ tầng, hướng tới trở thành trung tâm thương mại và hàng hải tầm cỡ quốc tế.

Danko Group chính thức khởi công dự án Danko Royal tại Thanh Hóa

Ngày 10/10/2025, tại phường Quảng Phú (tỉnh Thanh Hóa), Tập đoàn Danko đã tổ chức thành công lễ khởi công dự án Danko Royal – khu đô thị mới có quy mô gần 24ha, được kỳ vọng góp phần mở rộng không gian phát triển về phía Nam sông Mã của tỉnh Thanh Hoá và hoàn thiện hạ tầng đô thị khu vực.

Xem thêm