Chuyên gia chỉ cách phân biệt chóng mặt do tiền đình và đột quỵ

Khi nào chóng mặt là dấu hiệu của rối loạn tiền đình?

Theo BS.CKI Vũ Văn Nam (Khoa Thần kinh Đột quỵ, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội), chóng mặt do rối loạn tiền đình, đặc biệt là tiền đình ngoại biên, có những đặc điểm rất riêng. Người bệnh thường có cảm giác mọi vật xung quanh đang xoay tròn hoặc chính bản thân họ đang quay cuồng.

Chóng mặt do rối loạn tiền đình thường xảy ra khi thay đổi tư thế và không kèm theo yếu liệt tay chân.

Bác sĩ chuyên khoa 1 Hồ Thanh Lịch (Trưởng khoa Nội tổng hợp, Bệnh viện đa khoa quốc tế Nam Sài Gòn) cũng nhấn mạnh rằng, các hoạt động như nằm xuống, ngồi dậy, cúi đầu hay xoay người đột ngột chính là yếu tố kích hoạt cơn chóng mặt dữ dội. Đây là đặc điểm nhận dạng quan trọng của chóng mặt tư thế kịch phát lành tính (BPPV), một trong những nguyên nhân phổ biến nhất.

Các chuyên gia đều đồng ý rằng, điểm mấu chốt để nhận diện chóng mặt lành tính là dù cơn chóng mặt có thể rất dữ dội, gây vã mồ hôi, buồn nôn, nhưng người bệnh vẫn hoàn toàn tỉnh táo, không bị yếu liệt tay chân, không méo miệng và không có rối loạn ngôn ngữ.

Theo bác sĩ Vũ Văn Nam, các triệu chứng này thường chỉ kéo dài từ vài phút đến vài giờ và sẽ cải thiện rõ rệt khi người bệnh nằm yên nghỉ ngơi.

Rối loạn tiền đình được chia làm hai loại chính:

Rối loạn tiền đình ngoại biên: Nguyên nhân bắt nguồn từ các vấn đề ở tai trong hoặc dây thần kinh tiền đình. Dạng này thường lành tính và ít nguy hiểm đến tính mạng.

Rối loạn tiền đình trung ương: Dạng này ít gặp hơn nhưng nguy hiểm hơn, do các tổn thương bên trong não bộ. Bác sĩ Hồ Thanh Lịch lưu ý rằng chính dạng rối loạn tiền đình trung ương này rất dễ bị nhầm lẫn với đột quỵ trong giai đoạn đầu.

Đột quỵ: Cơn chóng mặt cảnh báo 'tử thần' đang gõ cửa

Ngược lại hoàn toàn với chóng mặt tiền đình, cơn chóng mặt do đột quỵ lại mang những đặc điểm cảnh báo nguy hiểm hơn rất nhiều. BS.CKI Vũ Văn Nam chỉ rõ, chóng mặt do đột quỵ thường khởi phát cực kỳ đột ngột, không liên quan rõ ràng đến việc thay đổi tư thế và có xu hướng nặng dần, không hề cải thiện dù người bệnh đã nằm yên.

Đây là tình trạng cấp cứu y tế nghiêm trọng, đặc biệt khi đột quỵ xảy ra ở vùng thân não hoặc tiểu não.

Sự khác biệt "sống còn" giữa hai tình trạng này nằm ở các triệu chứng thần kinh đi kèm. Theo PGS.TS.BS Nguyễn Hoài Nam (Giảng viên cao cấp Đại học Y Dược TP.HCM), đột quỵ sẽ dẫn đến nhiều triệu chứng khác nhau, và việc nhận biết sớm chúng có thể tạo ra sự khác biệt lớn trong điều trị.

Các chuyên gia đều khuyến cáo cộng đồng ghi nhớ quy tắc FAST để nhận diện sớm đột quỵ:

Chóng mặt đi kèm dấu hiệu theo quy tắc FAST có thể là biểu hiện đột quỵ – cần cấp cứu ngay lập tức.

F – Face (Khuôn mặt): Một bên mặt bị xệ xuống, miệng méo khi cười.

A – Arms (Cánh tay): Yếu hoặc liệt một bên tay, không thể giơ đều hai tay lên được.

S – Speech (Lời nói): Nói khó, nói ngọng, nói không rõ lời hoặc không nói được.

T – Time (Thời gian): "Thời gian là não".

Bác sĩ Hồ Thanh Lịch nhấn mạnh, nếu thấy bất kỳ dấu hiệu nào ở trên, phải gọi cấp cứu ngay lập tức. Tuyệt đối không được tự ý điều trị tại nhà khi có các dấu hiệu như chóng mặt kéo dài kèm yếu tay chân, nói khó, nhìn mờ hoặc mất thăng bằng.

PGS.TS.BS Nguyễn Hoài Nam giải thích thêm, đột quỵ xảy ra do mạch máu não bị tắc (đột quỵ do thiếu máu cục bộ) hoặc bị vỡ (đột quỵ xuất huyết). Cả hai tình huống đều khiến tế bào não bị tổn thương hoặc chết đi, gây ra các triệu chứng nghiêm trọng.

BS.CKI Vũ Văn Nam cảnh báo, ngoài các dấu hiệu trên, người bị đột quỵ có thể bị rối loạn ý thức, rối loạn nhịp thở, tụt huyết áp hoặc thậm chí hôn mê. Nếu không được cấp cứu kịp thời trong "thời gian vàng", người bệnh có nguy cơ đối mặt với di chứng liệt nửa người hoặc tử vong.

Qua ý kiến của các chuyên gia, có thể thấy rằng việc phân biệt chóng mặt do tiền đình và đột quỵ là vô cùng quan trọng. Hãy nhớ rằng: chóng mặt tăng nặng khi thay đổi tư thế và không kèm yếu liệt thường là dấu hiệu của tiền đình.

Ngược lại, chóng mặt khởi phát đột ngột, không giảm khi nghỉ và đi kèm với các dấu hiệu theo quy tắc FAST là hồi chuông báo động của một cơn đột quỵ. Đừng chần chừ, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức, bởi mỗi giây trôi qua đều có thể ảnh hưởng đến tính mạng và khả năng phục hồi của người bệnh.

Dưa hấu: Giải nhiệt đúng cách, tránh rước bệnh vào người

Thu hồi sản phẩm CANCIVITA D3-GT vì chứa thành phần "lạ"

Những dấu hiệu cho thấy thận của bạn đang khỏe mạnh