Hàng xuất khẩu Việt Nam đối mặt nhiều rủi ro phòng vệ thương mại

Trong danh sách cảnh báo vừa được Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công thương) công bố có gỗ và sản phẩm gỗ, sắt thép và các sản phẩm thép, sản phẩm kim loại, vật liệu xây dựng cùng một số sản phẩm công nghiệp chế tạo như xơ sợi, lốp xe hay tháp điện gió bằng thép.

Mới đây, Liên minh châu Âu (EU) đã chính thức khởi xướng điều tra chống bán phá giá đối với thép cán nguội nhập khẩu từ Việt Nam, theo yêu cầu của Hiệp hội Thép châu Âu (Eurofer). Cùng thời điểm, Mỹ cũng nhận đơn yêu cầu điều tra áp dụng biện pháp tự vệ với mặt đá thạch anh nhập khẩu từ ba nước ASEAN, trong đó có Việt Nam.

Nếu các cơ quan điều tra xác định có hành vi bán phá giá, EU có thể áp thuế bổ sung, trực tiếp ảnh hưởng đến các doanh nghiệp thép Việt Nam. Thị trường này từng nhập khẩu khoảng 2 tỷ USD sắt thép từ nước ta trong những năm cao điểm, trong đó thép cán nguội chiếm tỷ trọng lớn.

Hàng xuất khẩu Việt Nam đối mặt nhiều rủi ro phòng vệ thương mại

Theo Bộ Công thương, tính đến tháng 8/2025, hàng hóa Việt Nam đã phải đối mặt với gần 300 vụ việc phòng vệ thương mại ở nước ngoài, nhiều nhất rơi vào nhóm thép, nhôm, gỗ, thủy sản và sợi. Riêng ngành thép, từ năm 2004 đến nay đã có tới 86 vụ kiện – chiếm hơn 30% tổng số vụ việc mà hàng xuất khẩu Việt Nam gặp phải.

Các chuyên gia nhận định, xu hướng này không bất ngờ bởi năng lực sản xuất, cung ứng và xuất khẩu của Việt Nam ngày càng lớn, cộng thêm việc các nước tăng cường chính sách bảo hộ sản xuất trong nước. Trong 8 tháng đầu năm nay, xuất khẩu thép thành phẩm của Việt Nam đã giảm 20% về sản lượng và 28% về trị giá do áp lực từ các biện pháp phòng vệ thương mại.

Ông Lê Sỹ Giảng, Giám đốc Công ty TNHH GH Consults, dẫn dữ liệu của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) cho biết, các vụ điều tra phòng vệ thương mại toàn cầu đã tăng nhanh trong 20 năm qua, từ hơn 200 vụ/năm lên hơn 450 vụ vào năm ngoái. Ấn Độ là quốc gia khởi xướng nhiều nhất với hơn 1.200 vụ, tiếp theo là Mỹ và EU. Trong đó, kim loại luôn là nhóm hàng dễ bị nhắm tới.

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam có độ mở lớn, tổng kim ngạch ngoại thương đã đạt gần 800 tỷ USD năm 2024 và dự kiến vượt 850 tỷ USD năm nay, xuất khẩu tiếp tục là động lực tăng trưởng quan trọng. Tuy nhiên, điều này cũng đồng nghĩa với việc các doanh nghiệp phải chuẩn bị sẵn sàng đối phó các vụ điều tra ngày càng gia tăng.

Để hạn chế rủi ro, giới chuyên gia khuyến nghị doanh nghiệp cần minh bạch hơn trong khai báo xuất xứ, kiểm soát nguồn nguyên liệu nhập khẩu, chủ động chuẩn bị hồ sơ dữ liệu về sản xuất và tận dụng tốt các hiệp định thương mại tự do để giữ lợi thế cạnh tranh.