Chất lượng yến sào và bài toán chống hàng giả

Hàng loạt sản phẩm yến chưng giá rẻ trôi nổi, tiềm ẩn nguy cơ hàng giả, hàng kém chất lượng gây hại cho sức khỏe và uy tín thương hiệu Việt.

Hàng giả tràn lan, sức khỏe và thương hiệu Việt bị đe dọa

Tại cuộc họp Ban Chỉ đạo 389 TP Cần Thơ ngày 16/9, ông Vương Quốc Nam, Phó Chủ tịch UBND thành phố, thẳng thắn chỉ ra những con số gây sốc: “Kiểm tra yến sào thì tỷ lệ có 1%, còn cà phê thì thành phần thật chẳng đáng bao nhiêu. Lúc đầu làm hàng mẫu thì tốt, nhưng hết hàng mẫu thì hết tốt.” Phát biểu này đã gióng lên hồi chuông cảnh báo khẩn cấp về chất lượng hàng hóa lưu thông trên thị trường.

Theo ông Nam, nguyên nhân cốt lõi xuất phát từ việc một số doanh nghiệp cố tình gian lận để tối đa hóa lợi nhuận. Với tư duy “giá thành càng thấp, lợi nhuận càng cao”, các đối tượng đã lợi dụng kẽ hở trong quản lý để trục lợi. Thủ đoạn phổ biến là đưa hàng mẫu chất lượng cao để qua khâu kiểm tra, sau đó tung ra thị trường sản phẩm bị pha loãng, giảm chất lượng.

Điển hình là thị trường yến sào và cà phê. Yến sào vốn được coi là “món ăn vàng” cho sức khỏe, có giá từ 3 – 6 triệu đồng/100g hàng chính hãng, nay bị biến tướng trên không gian mạng. Nhiều sản phẩm yến chưng được rao bán với giá rẻ bất ngờ, chỉ 20.000 – 160.000 đồng/hũ. Có nơi còn chào bán combo 50 hũ yến chưng “50% yến tươi” giá chỉ 1.289.000 đồng, tặng thêm 16 hũ, tức chưa tới 16.500 đồng/hũ. Đi kèm là những lời quảng cáo có cánh như “nguyên chất 100%”, “tỷ lệ yến 60%” hay “sợi yến dài dai đặc biệt”. Ông Huỳnh Đức Trọng, đại diện một doanh nghiệp yến sào Khánh Hòa, bức xúc cho biết có tới hơn 100 nhãn hiệu gắn mác “yến sào Khánh Hòa” trôi nổi, phần lớn không được cấp phép, gây thiệt hại nặng nề về kinh tế và uy tín cho các thương hiệu chính thống.

Ngành cà phê cũng đối mặt với tình trạng tương tự. Không ít vụ việc cà phê pha trộn bắp, đậu nành bị phát hiện với số lượng hàng trăm kilogam tại các thủ phủ cà phê như Đắk Lắk, Gia Lai. Nhiều cơ sở còn tinh vi gắn nhãn “OCOP”, “cà phê sạch” để qua mặt người tiêu dùng. Ông Trần Đình Trọng, Giám đốc một hợp tác xã cà phê chất lượng cao ở Đắk Lắk, cho biết: “Giá cà phê chất lượng cao khoảng 200.000 đồng/kg. Trong khi đó, cà phê trộn chỉ có 10% cà phê, còn lại là tạp chất, nhưng bán ra chỉ 90.000 – 100.000 đồng/kg.” Sự chênh lệch giá này khiến người tiêu dùng vô tình tiếp tay cho hàng giả, gây khó khăn cho các sản phẩm sạch tìm đầu ra.

Hậu quả của vấn nạn này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, tài chính của người tiêu dùng mà còn làm méo mó môi trường kinh doanh, đẩy doanh nghiệp chân chính vào thế cạnh tranh không lành mạnh, thậm chí phá sản. Niềm tin vào hàng Việt bị xói mòn nghiêm trọng. Theo Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia, riêng năm 2024, lực lượng chức năng cả nước đã xử lý hơn 100.000 vụ vi phạm, cho thấy mức độ báo động của tình trạng này.

Cần chiến lược đồng bộ để khôi phục niềm tin thị trường

Phân biệt hàng thật – hàng giả nhằm bảo vệ người tiêu dùng và khôi phục niềm tin thị trường.

Trước thực trạng nhức nhối, các cơ quan chức năng đã triển khai nhiều biện pháp mạnh tay. Báo cáo của Sở Công Thương Cần Thơ cho thấy, trong 9 tháng đầu năm 2025, lực lượng chức năng đã xử lý 622 vụ vi phạm, thu về ngân sách trên 7,68 tỷ đồng và khởi tố 75 vụ với 122 đối tượng. Riêng Quản lý thị trường đã kiểm tra 313 vụ, thu nộp ngân sách 3,48 tỷ đồng; Công an khởi tố 64 vụ với 111 đối tượng, thu giữ hơn 60.000 bao thuốc lá lậu.

Lãnh đạo TP Cần Thơ cũng yêu cầu tập trung kiểm tra các mặt hàng thiết yếu, nhất là dịp lễ, Tết, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền để nâng cao nhận thức của người dân và doanh nghiệp. Tuy nhiên, theo bà Phạm Khánh Phong Lan, Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP.HCM, chỉ nỗ lực của cơ quan quản lý là chưa đủ. “Hàng giả, hàng lậu ngày càng tinh vi, lan rộng nhiều lĩnh vực, gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng và uy tín doanh nghiệp.” Bà đề xuất cần có chế tài xử phạt đủ mạnh, tăng cường hậu kiểm và ứng dụng công nghệ như tem điện tử, truy xuất nguồn gốc để quản lý thị trường hiệu quả hơn.

Các chuyên gia thống nhất cho rằng, để xử lý tận gốc nạn hàng giả cần một chiến lược tổng thể với sự chung tay của Nhà nước – Doanh nghiệp – Người tiêu dùng. Nhà nước phải hoàn thiện hành lang pháp lý, khắc phục kẽ hở, nâng mức xử phạt đủ sức răn đe, đồng thời trang bị công cụ hiện đại cho lực lượng chức năng, siết chặt kiểm soát trên sàn thương mại điện tử – nơi tình trạng hàng giả diễn biến phức tạp.

Doanh nghiệp cần chủ động bảo vệ thương hiệu bằng tem chống giả, công nghệ nhận diện sản phẩm và truyền thông rộng rãi để giúp người tiêu dùng phân biệt thật – giả; các hiệp hội ngành hàng cũng cần xây dựng cơ sở dữ liệu chung về tiêu chuẩn chất lượng. Người tiêu dùng phải trở thành “người tiêu dùng thông thái”, kiên quyết nói không với hàng giả, không vì ham rẻ mà tiếp tay cho gian lận. Chỉ khi “kiềng ba chân” này vững chắc, thị trường mới được trong sạch, niềm tin được khôi phục và thương hiệu Việt mới đủ sức khẳng định uy tín trên thị trường quốc tế.

Cơ hội xuất khẩu hàng tỉ USD mặt hàng yến thô sang Trung Quốc

Ngành yến Việt Nam: Cơ hội và thách thức từ thị trường Trung Quốc

Ngành yến Việt Nam vào “đường đua” tỷ đô sau Nghị định thư với Trung Quốc

Tổ yến bổ dưỡng, nhưng không phải ai cũng nên dùng

Liên kết TP HCM – Khánh Hòa nâng tầm ngành yến sào Việt Nam