Bán chi liên - Dược liệu quý trong điều trị ung thư

Đặc điểm của bán chi liên

Bán chi liên còn được biết đến với nhiều cái tên khác như nha loát thảo, cây hoàng cầm râu hay cây cỏ đa niên. Tên khoa học của loại cây này là Scutellaria barbata Wall, một loại cây thuộc họ bạc hà. Bán chi liên sở hữu những đặc điểm nhận biết như sau:

Chiều cao trung bình của cây từ 15 – 20cm, thân cây mềm, dạng bò, có 4 góc và phủ lông trắng xung quanh.

Lá cây có chiều dài từ 2 – 3cm, thành lá hình phiến có mũi mác dài hoặc hình trứng hẹp, phần lá trên ngọn không có cuống mảnh nhưng phần lá dưới thân có cuống mảnh;

Hoa cây màu tím đặc trưng, có 2 môi (môi trên có 3 thùy, môi dưới hình tròn), râu hoa dài khoảng 2 – 4cm thường có hình chuông và lông lưa thưa. Hoa nở vào mùa xuân và thường mọc theo nhánh dài;

Quả hình thận, màu đen sậm.

Cây ra hoa tháng 4 – 10, ra quả từ tháng 6 đến 11.

Rễ cây hình trụ tròn hoặc dạng chùm xoắn; rễ cây có đường vân hình xoắn, hình mạng hoặc nhăn theo đường dọc. Rễ có đặc điểm hơi cong và kích thước nhỏ dần từ trên đỉnh xuống rễ, vỏ ngoài sần sùi và có màu vàng nâu, bên trong màu vàng lục và rỗng ở phần giữa.

Nhìn chung, những bộ phận ở trên cây đều có thể được sử dụng để làm dược liệu trong điều trị. Việc thu hái các loại dược liệu này thường diễn ra vào mùa hè và có thể sử dụng ở cả dạng tươi hoặc khô.

Dược liệu muốn sử dụng lâu dài phải được sơ chế bằng cách phơi khô hoặc sấy để rút cạn lượng nước bên trong, sau khi sơ chế có thể bảo quản (nơi khô ráo, tránh ánh nắng mặt trời) trong thời gian dài mà không sợ bị hư mốc.

Bán chi liên là loại cây ưa trồng ở nơi ẩm thấp, có nhiều ánh sáng, thường mọc hoang tại các bờ ruộng, bờ hồ, bìa rừng, bờ bụi, vùng đất gần rãnh nước, ven đồi các tỉnh miền núi….

Trên thế giới: loài thực vật này phổ biến tại Ấn Độ, Myanmar, Thái Lan, Lào, Trung Quốc…

Tại Việt Nam: cây mọc nhiều tại các tỉnh miền núi phía Bắc và một số tỉnh miền Trung như: Thái Nguyên, Bắc Giang, Bắc Ninh, Phú Thọ, Hà Nội, Hòa Bình, Hải Dương, Ninh Bình, Thanh Hóa, Quảng Trị…

Thành phần hóa học

Theo phân tích dược lý, trong cây Bán chi liên chứa Scutellarein, Carthamidin, Isocarthamidin, 5,7,4’-trihydroxy-8-methoxy flavone, Baicalein, Carthamidin, Isocarthamidin, Rhamnose, Arabinose, Galactose, Mannose, Xylose, Glucose, Alkaloid, Flavonoid, Glycoside.

Ngoài ra còn có các hợp chất Phenol, Steroid, Tanin, Acid amin, Acid hữu cơ.

Trong rễ của cây Bán chi liên chứa Cholesterol, β-Sitosterol, Acid stearic.

Công dụng của vị thuốc Bán chi liên

Bán chi liên vị đắng, tính mát, có khá nhiều công dụng:

Thường ứng dụng trong điều trị, hỗ trợ điều trị cũng như phòng ngừa các khối u tăng sinh.

Cây có tác dụng xổ tiêu (tức là đẩy độc tố ra khỏi cơ thể).

Tiêu khối u thời kỳ đầu, thường kết hợp với Bạch hoa xà thiệt thảo và Xạ đen, là 2 vị thuốc cũng có tác dụng điều trị khối u, mụn nhọt.

Hỗ trợ điều trị lao phổi, abces phổi.

Hỗ trợ điều trị viêm gan, xơ gan cổ trướng.

Điều trị các bệnh phụ khoa.

Hỗ trợ điều trị viêm ruột thừa.

Điều trị các bệnh ngoài da như mụn nhọt, sưng đau, viêm vú, viêm mủ da (giã nát đắp vào vết thương).

Trị sâu răng, trị rắn độc, trùng thú cắn, chấn thương (giã nát đắp vào vết thương).

Bán chi liên dùng 20 – 40g/ngày.

Bài thuốc chữa bệnh của bán chi liên

Hỗ trợ điều trị xơ gan

Bên cạnh hiệu quả cao trong hỗ trợ điều trị và phòng ngừa các bệnh lý ung thư khi kết hợp với bạch hoa xà, theo Y Học Cổ Truyền, dược liệu bán chi liên còn có công dụng hỗ trợ điều trị xơ gan qua bài thuốc sau: Sử dụng 20g hoàng cầm râu, 50g an xoa được sao vàng hạ thổ và 30g cà gai leo. Hỗn hợp thu được đem sắc với 1,5 lít nước trong thời gian khoảng 30 phút, nước sắc được chia thành nhiều lần uống trong ngày và không để qua đêm.

Điều trị ung thư mũi họng

Sử dụng 30g bạch hoa xà, 60g bán chi liên, 30g tử thảo, 30g huyết căn, 60g cam cổ đằng, 12g cam thiềm bì, 6g thiên long, 6g củ chóc, 6g mã tiền tử, 12g cấp tính thử. Đem hỗn hợp sắc lấy nước uống mỗi ngày 1 thang;

Hỗ trợ điều ung thư phổi

Chuẩn bị các vị thuốc gồm 50g bạch hoa xà, 30g sa sâm bắc, 30g bán chi liên, 30g ngư tinh thảo, 30g chính hoài, 9g khổ thái, 9g tri mẫu, 9g mạch môn, 9g keo lừa (a giao), 12g bạch phục linh, 15g địa hoàng, 3g quốc lão, 9g tang diệp. Đem hỗn hợp sắc lấy thuốc uống hàng ngày sẽ giúp cải thiện triệu chứng bệnh;

Hỗ trợ điều trị ung thư gan

Sử dụng bán chi liên bạch hoa xà mỗi vị 20g, 15g tiểu kim bất hoán, 15g cườm thảo mềm. Đem hỗn hợp sắc kỹ lấy nước đặc và chia làm 3 lần uống trong ngày;

Điều trị ung thư thực quản

Sử dụng hỗn hợp các dược liệu sau: 16g bán chi liên, 20g huyền sâm, 20g mạch môn, 16g bắc sa sâm, 16g bạch hoa xà, 16g địa hoàng, 20g diếp hoang, 16g nam sa sâm, 12g chi tử, 20g tỳ bà diệp tươi, 8 – 10 g thượng thảo (hoàng liên), 20g tần quy, 12g hạ thảo khô, 12g bạch anh, 20g vi kinh tươi. Đem hỗn hợp sắc lấy nước uống giúp cải thiện triệu chứng khô miệng, khô họng, khó nuốt, giảm triệu chứng đau rát ngực, thông tiện và giải nhiệt;

Hỗ trợ điều trị ung thư dạ dày

Người bệnh mắc ung thư dạ dày thường có triệu chứng chán ăn, đầy bụng, sụt cân, đi ngoài phân đen, nôn ra máu... Để cải thiện các triệu chứng trên và chức năng tiêu hóa có thể sử dụng bài thuốc sau: Sử dụng 60g mỗi loại bạch hoa xà thiệt thảo và rễ cỏ tranh, 40g mỗi loại cườm thảo và đường đỏ. Hỗn hợp ba dược liệu được đổ ngập nước và sắc trong thời gian 30 phút, gạn lấy thuốc sắc và thêm đường đỏ vào rồi quậy tan. Chia làm 2 lần uống trong ngày;

Điều trị ung thư tụy

Sử dụng bạch hoa xà 30g, 15g đảng sâm, đương quy 12g, 15g hải đới, tả sác 30g, thiết thúc diệp 30g, 18g đan sâm, 9g xuyên luyện tử, 15g hải tảo, 15g thiết sắc thảo (hạ khô thảo), 9g uất kim, lậu lô 12g, 12g bạch truật, 15g bạch phục linh, 12g thược dược. Hỗn hợp thu được đem sắc lấy nước uống, mỗi ngày một thang chia làm 2 – 3 lần uống.

Điều trị chứng hoàng đản do thấp nhiệt

Sử 20g mỗi loại dược liệu gồm: Kim tiền thảo, cỏ đa niên, hy thiêm, đan sâm, nhân trần, bạch hoa xà thiệt thảo, cốt khí củ, hồng táo; 6g cam thảo; 5g đại hoàng; 10g phục linh; 6g hoắc hương. Hỗn hợp đem sắc lấy nước uống và chia đều uống hai lần vào sáng – chiều.

Hỗ trợ điều trị tổ đỉa

Sử dụng 60g cỏ đa niên đem sắc lấy nước cốt, dùng nước cốt sắc được thoa lên vùng da bị tổn thương.

Điều trị viêm gan

Sử dụng 20g mỗi loại dược liệu gồm: Diệp hạ châu; cỏ đa niên, rau dừa kiểng, bạch hoa xà thiệt thảo và 30g lá cây kim vàng. Đem sắc hỗn hợp, dùng nước sắc được đem uống thay trà.

Bán chi liên dùng phòng bệnh

Bên cạnh công dụng điều trị bệnh trong các bài thuốc, dược liệu bán chi liên còn có công dụng thanh lọc, bồi bổ cơ thể chống lại nguy cơ xâm nhập của các yếu tố gây bệnh. Dược liệu này được sử dụng phòng bệnh bằng cách pha thành trà dùng uống mỗi ngày như sau:

Sử dụng khoảng 10g bán chi liên khô cho 150ml nước mỗi ấm trà;

Tráng trà bằng cách đổ vào ấm trà một ít nước sôi, lắc đều rồi đổ nước đó đi;

Cho nước sôi vào ấm trà theo tỉ lệ pha đã xác định, hãm trong thời gian khoảng 5 – 7 phút cho trà ngấm. Uống khi ấm sẽ cho mùi vị trà thơm và ngon hơn.

Ngoài ra bạn có thể sử dụng cây bán chi liên khô đun nước uống hàng ngày thay cho công thức pha trà như trên, mỗi 50g dược liệu phơi khô có thể đem nấu cùng với 1,5 lít nước uống.

Lưu ý khi dùng bán chi liên

Như vậy bán chi liên là dược liệu có nhiều công dụng đối với sức khỏe và được sử dụng trong nhiều bài thuốc chữa bệnh. Tuy nhiên cũng tương tự như những loại thuốc khác, bán chi liên có thể gây ra những tác dụng phụ đối với sức khỏe. Vì vậy, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ điều trị trước khi sử dụng để đạt được hiệu quả tốt nhất.

Việt quất giúp chống oxy hoá và phòng ngừa bệnh ung thư

Ngải cau - Món quà từ thiên nhiên cho sức khỏe phái mạnh

Cây địa hoàng - Vị thuốc thông dụng trong y học cổ truyền