Chuyên gia cảnh báo mối nguy hiểm khi dùng phải sữa giả

Vì sức khỏe cộng đồng 24/04/2025 11:46

Những ngày qua, vụ sản xuất, kinh doanh sữa giả được cơ quan chức năng phát hiện gây xôn xao dư luận. Các chuyên gia y tế cảnh báo, sữa bột giả tiềm ẩn nguy cơ gây nguy hiểm cho sức khỏe. Khi sử dụng trong thời gian dài, các thành phần độc tính (nếu có) có thể tích tụ trong cơ thể, dẫn đến tình trạng nhiễm độc.

Vụ gần 600 loại sữa giả trên thị trường: Ai chịu trách nhiệm? Thêm một bệnh viện thu hồi sữa của công ty sản xuất sữa giả Bộ Công an công bố danh sách 84 sản phẩm sữa thu giữ trong vụ án sữa giả

Sữa giả có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng

Chuyên gia cảnh báo mối nguy hiểm khi dùng phải sữa giả

Các sản phẩm sữa giả, sữa kém chất lượng hầu hết tập trung vào nhóm sản phẩm dùng cho trẻ em, phụ nữ mang thai, người già, người có bệnh nền…

Những ngày qua, vụ sản xuất, kinh doanh sữa giả được cơ quan chức năng phát hiện gây xôn xao dư luận. Nhiều người băn khoăn, lo lắng và không khỏi rùng mình khi nghĩ về hậu quả khôn lường có thể xảy ra trước nguy cơ từ sữa bột kém chất lượng, ảnh hưởng đến sức khỏe.

Các chuyên gia y tế cảnh báo, sữa bột giả tiềm ẩn nguy cơ gây nguy hiểm cho sức khỏe. Khi sử dụng trong thời gian dài, các thành phần độc tính (nếu có) có thể tích tụ trong cơ thể, dẫn đến tình trạng nhiễm độc.

PGS.TS Trần Quang Trung - Chủ tịch Hiệp hội sữa Việt Nam cho biết, hiện nay các sản phẩm sữa giả, sữa kém chất lượng hầu hết tập trung vào nhóm sản phẩm dùng cho trẻ em, phụ nữ mang thai, người già, người có bệnh nền… Nhóm khách hàng này thường bị lợi dụng tiêu thụ thông qua kênh phân phối trực tuyến như sàn thương mại điện tử, mạng xã hội, livestream,… và được quảng cáo như “thần dược”, gây khó khăn cho việc kiểm soát, xử lý của các cơ quan chức năng.

“Việc sản xuất, kinh doanh, sử dụng sữa giả có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe người tiêu dùng. Đặc biệt, sữa giả không bảo đảm chất lượng ảnh hưởng đến phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ em, thế hệ tương lai của đất nước, gây nên tình trạng trầm trọng về sức khỏe đối với người có bệnh nền. Bên cạnh đó, sữa kém chất lượng có thể chứa các thành phần độc hại, gây nên ngộ độc cấp tính hoặc mãn tính, giảm khả năng hấp thụ các dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển của cơ thể, khiến người tiêu dùng đối mặt với các vấn đề sức khỏe dài hạn”, PGS.TS Trần Quang Trung cảnh báo.

Đồng quan điểm, BS.CKII Mai Quang Huỳnh Mai - Phó Khoa Dinh dưỡng - Bệnh viện Nhi Đồng 2 (TP.CM) cho biết, sữa giả không chỉ đơn thuần là bao bì, tem nhãn giống thật mà nguy hiểm nhất chính là chất lượng dinh dưỡng bên trong không đúng như công bố. Trẻ sinh non là đối tượng có nhu cầu dinh dưỡng đặc biệt để hoàn thiện não bộ, hệ miễn dịch, hệ tiêu hóa và hệ xương. Nếu sử dụng sữa không đạt chuẩn, trẻ có thể chậm phát triển trí tuệ, còi xương, dễ nhiễm trùng và để lại di chứng lâu dài. Suy dinh dưỡng trong 2 năm đầu đời ảnh hưởng tới trí thông minh và năng lực lao động khi trưởng thành.

Đối với phụ nữ mang thai, nếu dùng sữa giả, dễ rơi vào tình trạng thiếu vi chất, thiếu máu, mệt mỏi, tăng nguy cơ sinh non, thai chậm phát triển, thậm chí dị dạng thai hoặc thai lưu nếu trong sữa tồn dư kim loại nặng. Đặc biệt, đối với người bệnh đái tháo đường, suy thận, ung thư, việc sử dụng sữa công thức không đúng tiêu chuẩn có thể khiến bệnh nặng thêm. Ví dụ, người đái tháo đường uống sữa chứa nhiều đường có thể dẫn tới hôn mê do tăng đường huyết, trong khi người suy thận dùng sữa có đạm và khoáng chất không kiểm soát có thể làm tổn thương thận trầm trọng hơn.

Bác sĩ Mai cho biết, kim loại nặng như chì, thủy ngân, cadimi hoặc chất cấm trong thực phẩm có thể tồn dư trong sữa giả nếu nguyên liệu sản xuất không rõ nguồn gốc. Những chất này không thể nhận biết bằng mắt thường và có thể tích tụ âm thầm trong cơ thể, gây hậu quả nặng nề về lâu dài.

"Điều đáng lo ngại, sữa giả không gây triệu chứng cấp tính khiến người dùng tưởng là vẫn ổn. Thiếu vi chất kéo dài có thể gây ảnh hưởng lên hệ miễn dịch, thần kinh, chuyển hóa. Trẻ nhỏ có thể bị thiếu máu mạn, chậm tăng trưởng, rối loạn phát triển hành vi, học kém. Phụ nữ mang thai dễ mệt mỏi, suy kiệt, sinh non, dị dạng thai. Bệnh nhân có bệnh lý nền dễ rơi vào trạng thái mất kiểm soát bệnh, biến chứng đột ngột", bác sĩ Mai cảnh báo.

Những lưu ý cần hết sức lưu tâm

Một sản phẩm sữa công thức chất lượng, đặc biệt dành cho trẻ em, phụ nữ mang thai hoặc người bệnh, không chỉ đơn thuần là bột sữa mà là một tổ hợp dinh dưỡng cân bằng.

Hiện nay, trên mạng xã hội tràn lan các quảng cáo về sữa và thực phẩm chức năng hỗ trợ tăng chiều cao, đánh vào tâm lý lo lắng của cha mẹ, người tiêu dùng về sự phát triển thể chất của trẻ. Một số sản phẩm sữa công thức được "thần thánh hóa”, thổi phồng công dụng quảng cáo có thể giúp trẻ cao lớn, thông minh khiến nhiều khách hàng tiền mất, tật mang. Đáng nói, nhiều cha mẹ mua sữa chỉ nghe theo lời quảng cáo, ít quan tâm đến thành phần trong sữa.

Trong khi, các thành phần trong sữa rất quan trọng, về hàm lượng, các chất bổ sung. Thậm chí, nhiều cha mẹ cũng “thần thánh hoá” sữa, coi sữa là thực phẩm cốt lõi cho sự phát triển chiều cao của trẻ nên không ngại chi tiền triệu mua các loại sữa được quảng cáo giúp trẻ cao vượt trội. Thế nhưng, các chuyên gia y tế khẳng định đây chỉ là những quảng cáo thổi phồng công dụng, không có cơ sở khoa học. Thực tế, không có bất kỳ sản phẩm nào có thể giúp trẻ cao thần tốc trong vài tháng.

Chia sẻ về vấn đề sữa giả hiện nay, bác sĩ Lê Thảo Nguyên - Khoa Dinh dưỡng (Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn) cho biết, quá trình sản xuất sữa giả không bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm. Nhiều loại sử dụng nguyên liệu rẻ tiền như bột ngô, bột cá, thậm chí là hóa chất không được phép dùng trong thực phẩm. Đáng lo hơn, nhiều loại còn được quảng cáo là có thể chữa bệnh - từ đái tháo đường đến ung thư, suy thận - nhưng lại không có bất kỳ nghiên cứu y học nào chứng minh. Việc này không chỉ gây hiểu lầm mà còn đe dọa tính mạng người bệnh nếu sử dụng sai loại sữa.

Từng tiếp nhận nhiều ca bệnh nhi chậm tăng trưởng, bác sĩ Mai Quang Huỳnh Mai hoài nghi về việc do dùng sản phẩm dinh dưỡng không rõ ràng nguồn gốc. Đặc biệt, tại các vùng nông thôn hoặc thông qua kênh bán hàng không chính thống, nhiều phụ huynh chọn sữa theo cảm tính vì thấy rẻ, nguyên liệu nhập khẩu, chất lượng.

"Không có loại sữa nào trên thị trường có thể chữa khỏi bệnh như lời quảng cáo. Sữa chuyên biệt chỉ có tác dụng hỗ trợ dinh dưỡng chứ không thể thay thế điều trị. Người dân không nên đặt niềm tin mù quáng vào những sản phẩm được quảng bá rầm rộ mà không có kiểm chứng khoa học", bác sĩ Mai khuyến cáo.

Bác sĩ Mai nhấn mạnh: "Một sản phẩm sữa công thức chất lượng, đặc biệt dành cho trẻ em, phụ nữ mang thai hoặc người bệnh, không chỉ đơn thuần là bột sữa mà là một tổ hợp dinh dưỡng cân bằng, được xây dựng dựa trên nhu cầu sinh lý - bệnh lý cụ thể của từng đối tượng. Một sản phẩm sữa công thức đạt chuẩn là tổ hợp phức tạp giữa các nhóm: đạm, béo, đường, vitamin, khoáng chất và các thành phần miễn dịch đặc biệt.

Tuy nhiên, trong sữa giả, chất đạm thường kém chất lượng, thậm chí pha thêm melamine cực độc để giả số đo đạm; chất béo không cân đối, thiếu hụt DHA/ARA - ảnh hưởng đến phát triển não bộ; bột đường giá rẻ thay cho lactose, gây rối loạn tiêu hóa; thiếu vitamin và khoáng chất, thậm chí không có như công bố; không có các thành phần cao cấp như 2'-FL HMO, lactoferrin, probiotic… giúp tăng cường miễn dịch".

Bác sĩ Lê Thảo Nguyên lưu ý việc phân biệt sữa thật - giả bằng cảm quan chỉ mang tính hỗ trợ, không thể hoàn toàn chính xác. Tuy nhiên, một số đặc điểm có thể gợi ý như màu sắc sữa thật thường có màu vàng nhạt hoặc trắng ngà, trong khi sữa giả có màu vàng đậm hoặc xám bất thường. Kết cấu sữa thật mịn, tơi xốp, không bị vón cục; sữa giả thường thô ráp, dễ vón. Mùi vị sữa thật thơm nhẹ, vị ngọt thanh, tan chậm trong miệng; ngược lại, sữa giả có thể có mùi gắt, chua hoặc lẫn mùi hóa chất. Mã vạch sữa thật có thể truy xuất được nguồn gốc qua mã vạch rõ ràng; sữa giả thường không tra được thông tin hoặc mã vạch mập mờ.

"Trong trường hợp đã sử dụng sản phẩm nghi ngờ trong thời gian dài nên khám sức khỏe tổng quát, thực hiện các xét nghiệm đánh giá chức năng gan, thận, máu. Đồng thời, theo dõi các dấu hiệu bất thường kéo dài như xanh xao, suy kiệt, thiếu máu, dễ ốm… Tác hại của sữa giả đôi khi không thể hiện ngay mà âm thầm tích tụ. Do đó, người tiêu dùng cần chủ động kiểm tra sức khỏe định kỳ", bác sĩ Nguyên khuyến cáo.

Cẩn trọng ngay từ khâu lựa chọn sản phẩm

Theo các bác sĩ, để phòng tránh rủi ro, cần cẩn trọng ngay từ khâu lựa chọn sản phẩm như sau: Khi chọn mua sữa nên mua tại siêu thị, nhà thuốc uy tín; tránh hàng "xách tay", livestream, kênh mạng không chính thống.

Khi mua hàng cần kiểm tra bao bì rõ ràng, có tem phụ tiếng Việt, thông tin nhà sản xuất, mã số công bố. Ngoài ra, cần kiểm tra mã QR, mã vạch để truy xuất thông tin sản phẩm.

Chú ý, không chọn sản phẩm có giá rẻ bất thường hay tên gọi nước ngoài nhưng không có đại diện tại Việt Nam. Cần cảnh giác với sản phẩm "xách tay" không có nhãn phụ tiếng Việt; bao bì mập mờ, thông tin nhà sản xuất không rõ ràng; không kiểm tra được mã lô hàng, không có hóa đơn, chứng từ.