Tác dụng ít ai biết của dong riềng

Vì sức khỏe cộng đồng 20/03/2023 08:14

Dong riềng là loài cây trồng quen thuộc ở Việt Nam, được biết đến qua các món ăn như luộc củ (rễ), làm bột, miến dong thì còn là thực phẩm tốt cho sức khỏe.

Dong riềng có tên khoa học Canna edulis Ker. - Gawl, còn được gọi là khoai riềng, khoai đạo, chuối củ. Cây thuộc họ dong riềng (Cannaceae)

Là loại cây phổ biến ở nước ta nhưng các tỉnh miền núi, trung du và đồng bằng ở phía Bắc trồng nhiều hơn ở các tỉnh phía Nam. Một số tỉnh trồng nhiều dong riềng nhất phải kể đến Hoà Bình, Hà Tây (cũ), Sơn La, Điện Biên, Lào Cai, Yên Bái và Tuyên Quang.

Cây nhỏ, dạng thảo, sống hằng năm, cao 1 – 1,5m. Thân rễ phình thành củ như củ riềng, bao bọc bởi nhiều vảy mỏng.

Lá mọc so le, hình bầu dục hoặc hình trứng rộng, dài 30 – 50 cm, rộng 20 – 30 cm, gốc không cuống, đầu tù hoặc hơi nhọn, mép lượn sóng, hai mặt nhẵn màu lục tím, gân giữa to nổi gồ ở mặt dưới, gân phụ song song rất rõ; bẹ lá to và dài.

Hoa dong riềng thì bạn có thể nhận diện bởi nó mọc thành chùm vươn cao lên. Hoa sẽ có màu sắc đỏ hoặc trắng ấn tượng, điểm chú ý là cánh hoa cũng khá mỏng manh, bên trong nhụy vàng.

Quả nang đôi khi có gai mềm, hạt hình cầu, rắn.

Theo dược học cổ truyền, củ dong riềng vị ngọt, tính lạnh, có tác dụng thanh nhiệt lợi thấp, an thần và giáng áp, thường được dùng để chữa viêm gan vàng da, bệnh lỵ mạn tính, ho ra máu, huyết lậu (rong huyết), bạch đới (khí hư), kinh nguyệt không đều, ung nhọt..

Lợi ích của việc sử dụng dong riềng

Không chứa gluten

Tinh bột trong củ dong riềng không chứa glute, có lợi cho người mắc hội chứng không dung nạp gluten.

Bên cạnh đó, tinh bột trong củ dong riềng còn hoạt động như chất keo kết dính, có thể thay thế nhiều loại bột trong chế biến bánh pudding, bánh nướng.

Thúc đẩy sức khỏe tiêu hóa

Củ dong riềng có thể làm giảm tần suất bị tiêu chảy ở bệnh nhân mắc hội chứng ruột kích thích. Củ dong riềng còn giàu chất xơ, có lợi trong việc điều trị táo bón.

Tinh bột trong củ dong riềng có thể hỗ trợ quá trình lên men của vi khuẩn đường ruột, giúp hức ăn được tiêu hóa tốt hơn và giảm đau bụng về lâu dài.

Tốt cho trẻ nhỏ

Đặc tính không chứa gluten làm cho củ dong riềng trở thành một trong những thực phẩm lành mạnh với sức khỏe trẻ em. Ngoài ra, củ dong riềng còn làm dịu cơn đau bụng, hỗ trợ hệ tiêu hóa yếu ớt của trẻ. Theo y học cổ truyền, củ dong riềng có thể điều trị chứng chướng bụng ở trẻ nhỏ.

Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường

Củ dong riềng luộc có chỉ số đường huyết thấp, thích hợp với chế độ ăn kiêng của bệnh tiểu đường. Do đó, có thể sử dụng bột củ dong riềng để làm bánh quy để bệnh nhân tiểu đường ăn vặt mỗi ngày. Ngoài ra, củ dong riềng còn giàu chất xơ, giúp ngăn ngừa ăn nhiều thức ăn giàu mỡ và nhiều đường có hại cho bệnh tiểu đường.

Tăng cường chức năng miễn dịch

Bột dong riềng có tác dụng kích thích hệ thống miễn dịch hoạt động tích cực hơn. Điều này là do củ dong riềng giàu tinh bột kháng giúp giải phóng glucose và oligosaccharide. Các oligosaccharide khó tiêu hóa đóng một vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh hệ thống miễn dịch.

Uống trà dong riềng còn ức chế sự phát triển của vi sinh vật, mầm bệnh ngăn ngừa các tác nhân gây bệnh xâm nhập và tàn phá cơ thể.

Một số tác dụng chữa bệnh của dong riềng

Ngã chấn thương

Giã rễ tươi và đắp tại chỗ.

Viêm gan cấp

Rễ Dong riềng tươi 60-90g đun sôi uống. Có hiệu quả sau một tuần lễ điều trị.

Bài thuốc trị bệnh mạch vành

Bạn hãy lấy 60g củ dong riềng khô đem rửa sạch, hầm với 1 quả tim lợn ăn cả nước lẫn cái. Mỗi ngày làm 1 lần, ăn liên tục trong thời gian 10 ngày là có kết quả.

Chữa đau răng

Dùng củ dong riềng và gạo nếp hầm gà ăn.

Chữa rong kinh

Củ dong riềng và hoa đỗ quyên (ánh sơn hồng) lượng vừa đủ hầm gà để ăn.

Cầm máu vết thương do kim khí

Dùng hoa dong riềng 20g sắc uống.

Chữa trẻ em chướng bụng

Lá, hoa dong riềng và kim tiền thảo lượng bằng nhau, giã nát, sao nóng rồi đắp lên bụng.

Chữa viêm gan vàng da

Dùng rễ dong riềng sắc uống.

Chữa viêm tai chảy mủ

Hạt dong riềng sấy khô tán bột rắc vào trong tai... (Ở Ấn Độ, rễ dong riềng còn được dùng để làm ra mồ hôi, lợi tiểu, dùng để điều trị sốt và phù thũng).