Loại quả có gai xù xì như chôm chôm, màu sắc rực rỡ đến nỗi nhiều người tưởng là chất hoá học

Với những bà nội trợ, việc dùng màu điều để tạo màu sắc đẹp cho món ăn không phải quá xa lạ. Màu sắc của loại dầu này đẹp đến nỗi nhiều người lầm tưởng là chất hoá học. Thế nhưng, dầu được tạo ra từ hạt của cây điều nhuộm. Loại cây này còn được biết đến với tên gọi khác là màu điều, cà ri, có tên khoa học là Bixa orellana L.

Màu điều là nguyên liệu quen thuộc để tạo màu món ăn

Cây điều nhuộm là một loài cây bụi hay cây gỗ nhỏ, cao 4-5m. Lá đơn, mềm nhẵn, hình tam giác, nhọn mũi, hình tim ở gốc, nhọn ở chóp, dài 12cm, rộng. Hoa của cây to, màu tím hay trắng, xếp thành chuỳ ngắn ở ngọn các nhánh.

Quả nang màu đỏ tía, hình cầu, bao phủ bởi gai cứng hay mềm, mở thành 2 mảnh van mang mỗi cái một giá noãn ở mặt trong. Hạt rất nhiều, hình khối lập phương, có cuống hạt phồng lên thành một cái áo, hạt ngắn dạng ống tay áo, vỏ hạt có những hạt lổn nhổn màu đỏ.

Màu điều nhuộm được tạo ra từ hạt của cây

Quả điều nhuộm không ăn được nhưng hạt được thu hoạch để sản xuất màu điều. Chất màu trong hạt cây điều nhuộm là chất màu an toàn, có giá trị thương mại. Hạt điều nhuộm được bán trên thị trường với giá 50.000 - 70.000 đồng/kg. Ở Việt Nam, cây điều nhuộm mọc hoang hoặc trồng nhiều ở khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long.

Mặc dù không thể ăn trực tiếp nhưng quả điều nhuộm được sử dụng nhiều trong y học. Theo Đông y, hạt cây điều nhuộm có tác dụng thu liễm thoái nhiệt, hoa có tác dụng bổ huyết trừ lỵ, lá có tác dụng hạ nhiệt. Ở Campuchia, lá của cây được dùng chữa sốt phát ban, sốt rét và các chứng sốt khác.

Theo một số nghiên cứu, hạt của cây điều nhuộm có khả năng chống tia cực tím, chống oxy hoá

Theo dân gian ở Colombia, giã nát hạt điều nhuộm có thể để trị rắn cắn, tiêu đờm, rễ nấu lên dùng để trị ho bệnh đường ruột. Còn ở Brazil, lá cây điều nhuộm được sử dụng để điều trị chứng ợ nóng và đau dạ dày do thức ăn cay gây ra. Nó cũng được dùng để trị bệnh sốt và sốt rét, lá giã nhuyễn đắp ngoài để điều trị bỏng.

Thứ rau mùa lạnh mọc tua tủa như cỏ dại, tưởng là rau dân dã không ngờ có công dụng chữa bệnh thần kỳ

Loại cây dại giống hệt dương xỉ nhưng lại là đặc sản núi rừng, công dụng chữa bệnh tuyệt vời

Loại cây mọc hoang có tên như đầu con vật lại là thảo dược hiếm có, khó tìm