Tác dụng của sài hồ nam

Đặc điểm của sài hồ nam

Cây sài hồ nam có tên khoa học Pluchea pteropoda Hemsl thuộc họ Cúc (Asteraceae), tên gọi khác là cây lức, hải sài hoặc cúc tần biển

Sài hồ nam là loại cây thân thảo, sống lâu năm. Thân cây hình trụ nhẵn, phân cành nhiều ở phần ngọn, vỏ bên ngoài có màu đỏ nâu, cao từ 40 - 60 cm.

Lá cây mọc so le nhau, hình bầu dục hoặc hình trứng ngược, dài từ 3 - 4 cm và rộng 1 - 2cm. Mép lá của cây có răng cưa, gốc thuôn hẹp men theo cuống, đầu tù, phiến lá dày và có mùi thơm hắc.

Cụm hoa mọc ở kẽ lá hoặc đầu cành, đầu gần hình cầu mọc đơn độc hoặc tụ họp 3-4 cái. Hoa gần như không cuống, nhiều lá bắc, nhẵn, lá bắc hẹp dần vào phía trong, hoa màu hồng, đỏ nhạt và hơi tím. Mào lông màu trắng bẩn, hoa cái nhiều ở ngoài, có tràng rất hẹp 4 răng nhỏ, hoa lưỡng tính ít ở giữa có tràng hình tru 5 thùy, nhị 5, bao phấn có tai, bầu hơi có tuyến.

Quả 10 cạnh, có lông. Cây ra hoa và kết quả vào tháng 5 – 7. Hạt phát tán nhờ gió hoặc nhờ các dòng nước. Sài hồ nam trưởng thành có thể chịu được ngập úng vài ngày trong mùa mưa. Ngoài ra, cây có thể được trồng dễ dàng bằng cành.

Sài hồ nam ưa sáng, thích nghi tốt với các vùng nước lợ, đồng thời cây vẫn có thể sinh trưởng tốt ở các vùng nước ngọt hoặc nhiễm mặn. Do vậy nơi sống của nó chủ yếu tại những khu vực các cửa sông, trên bờ các kênh rạch, ven đường đi, bờ ruộng cao và ở khu vực ven biển.

Cây thường phân bố chủ yếu ở vùng ven biển nhiệt đới châu Á, từ phía nam Trung Quốc đến Việt Nam, Thái Lan, Campuchia, … Ở nước ta, cây cũng chỉ thấy ở các tỉnh vùng ven biển, thấy nhiều ở khu vực miền trung và các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long. Gặp ở các tỉnh như Bình Định, Quảng Ngãi, Phú Yên, Khánh Hòa.

Bộ phận được thu hoạch làm thuốc của cây sài hồ nam là rễ và lá. Người ta thường thu hái rễ quanh năm bằng cách đào về rồi bỏ rễ con đi, sau đó rửa sạch và phơi hoặc sấy khô. Sau đó có thể đem rễ đi tẩm rượu hoặc mật ong để cho thơm. Bên cạnh đó, cành lá non cũng được thu hái quanh năm, có thể dùng tươi, nấu thành cao hoặc phơi khô.

Thành phần hóa học: Thành phần trong cây chủ yếu là tinh dầu. Phần trên mặt đất của cây chứa các chất triterpenoid như taraxasteryl acetat. Còn chiết từ rễ thu được Hop ‐ 17 (21) ‐en ‐ 3β ‐ yl acetate, 2- (pent-1,3-diynyl) -5- (3,4-dihidroxybut-1- ynyl) -tiophene.

Theo y học cổ truyền: Sài hồ nam có vị đắng, tính hơi lạnh nên có tác dụng phát tán phong nhiệt, lợi tiểu, giải uất, điều kinh. Sài hồ nam thường được điều trị khi bị cảm nắng, cảm do nhiệt nóng, giúp khí huyết vận hành tốt. Lá cây có tác dụng làm toát mồ hôi. Rễ cây được dùng để chữa cảm phong nhiệt, nhức đầu, phát nóng, tức ngực, khát nước, khó chịu.

Bài thuốc sử dụng sài hồ nam

Giải cảm

Cây sài hồ nam khô đem chặt nhỏ, đóng gói và để dùng pha nước uống dần. Hoặc người dùng có thể phối hợp theo công thức: 4 phần lá sài hồ nam, 1 phần nhân trần, 1 phần bạc hà, 1 phần cam thảo nam để hãm uống thay trà.

Trị sốt kèm theo khát nước, nhức đầu

Sử dụng rễ sài hồ nam,, ngũ gia bì mỗi vị 20g, 16g rau má, lá tre mỗi vị, cảm thảo dây mỗi vị 12g, bán hạ đã được sao vàng, 6g gừng tươi đem sắc với 400ml nước. Để lửa nhỏ đến khi cạn còn 100ml. Uống 2 lần trong ngày, sử dụng trước bữa ăn.

Tán nhiệt

Sử dụng sài hồ nam, đảng sâm, hoàng cầm, pháp bán hạ mỗi vị 12g, 4g cam thảo, 8g sinh khương, 3 quả đại táo. Công thức này có tác dụng điều trị chứng thiếu dương, chán ăn, sốt rét, tức ngực, hông, đắng miệng khô họng, tim hồi hộp.

Hỗ trợ thông lợi, giảm đau

Sài hồ nam, bồ hoàng, đương quy, bạch mao căn, sái thảo, địa long mỗi vị 40g, 70g miết giáp, 140g gan lợn khô đem tán mịn thành bột, hòa với mật ong thành. Liều lượng sử dụng 2-3 lần trong ngày, mỗi lần 12g, khi uống kèm với nước sôi để nguội.

Điều trị phì đại tuyến tiền liệt

8g sài hồ nam, 10g rau tàu bay, 15g hải trung kim, 20g náng hoa trắng. Sau đó đem các nguyên liệu vào ấm đun cùng với 3 bát nước. Đun nhỏ lửa cho đến khi thuốc còn khoảng 1 bát nước thì chắt ra rồi lại tiếp tục sắc thuốc với lần nước thứ 2 và nước thứ 3. Cuối cùng đem trộn đều 3 bát nước với nhau rồi chia nhỏ thành 3 lần trong ngày và uống sau bữa ăn.

Giúp lợi mật, cắt cơn sốt rét

Sài hồ nam, đảng sâm, hoàng cầm, pháp bán hạ mỗi vị 12g, 4g cam thảo, 8g sinh khương. Sắc lấy nước uống, điều trị tốt cho bệnh sốt rét và nóng rét kịch liệt.

Lưu ý khi sử dụng sài hồ nam

Không được sử dụng sài hồ nam quá liều.

Không sử dụng sài hồ nam cho những người bị ho do phế âm hư, cao huyết áp, sốt có định kỳ,...

Cần phân biệt rõ sài hồ nam với sài hồ bắc để không bị mua và sử dụng nhầm.

Một số bài thuốc từ loại cây này có thể gây co bóp cổ tử cung, do đó làm tăng nguy cơ bị sảy thai ở những người đang mang thai. Vì vậy, phụ nữ đang trong quá trình mang thai cần phải hỏi kỹ ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.

Cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng dược liệu làm thuốc.

Bộ Y tế cảnh báo 14 sản phẩm siro ho bị cấm sử dụng tại Việt Nam

Tác dụng hữu ích của cây mè đất

Quả mít non có tác dụng gì?